Hy Lạp Cổ Đại

Nàng Arachne trong thần thoại Hy Lạp

Câu chuyện về Arachne, một cô gái phàm trần dám thách thức nữ thần dệt vải Minerva, là một trong những thần thoại Hy Lạp hấp dẫn nhấ

Minerva and Arachne

Câu chuyện về Arachne, một cô gái phàm trần dám thách thức nữ thần dệt vải Minerva, là một trong những thần thoại Hy Lạp hấp dẫn nhất, chứa đựng cả bài học về tài năng, kiêu hãnh và sự trăn trở của con người trước quyền năng của thần thánh.

Từ “Arachne” trong tiếng Hy Lạp (arákhnē) có nghĩa là “nhện”. Nàng là một nhân vật nổi tiếng trong thần thoại Hy Lạp với tài năng dệt vải siêu phàm, đến mức dám thách thức cả nữ thần Minerva – vị thần bảo hộ cho nghề thủ công và trí tuệ. Câu chuyện này được nhà thơ La Mã Ovid ghi chép lại trong tác phẩm “Metamorphoses” (Biến Hình Ký) của ông.

Tài năng xuất chúng của Arachne

Arachne là con gái của Idmon, một thương gia buôn bán thuốc nhuộm tím quý hiếm ở vùng Phocaea. Họ sống bên ngoài thị trấn nhỏ Hypaepa thuộc vương quốc Lydia (nay là Thổ Nhĩ Kỳ). Ngay từ nhỏ, Arachne đã bộc lộ năng khiếu dệt vải thiên bẩm. Tiếng lành đồn xa, người từ khắp vùng Ionia kéo đến túp lều nhỏ của hai cha con để chiêm ngưỡng tài năng của nàng. Ngay cả những nàng tiên sông Pactolus và núi Tmolus cũng bị thu hút bởi những tác phẩm tuyệt đẹp của Arachne.

Tốc độ và sự chính xác trong từng đường kim mũi chỉ của nàng khiến người xem phải trầm trồ kinh ngạc. Arachne lựa chọn màu sắc một cách bản năng và khéo léo tái hiện lại những khung cảnh thiên nhiên sống động như rừng cây, bãi biển, núi non và cung điện nguy nga. Mỗi khi hoàn thành một tác phẩm, nàng lại nhận được vô số lời tán dương và những tràng pháo tay vang dội.

Người ta nói rằng Arachne được ban tặng một năng khiếu đặc biệt, chỉ xuất hiện một lần trong 500 năm. Dù được ca ngợi hết lời, Arachne vẫn giữ được sự khiêm tốn. Nàng hiểu rằng mình may mắn được sở hữu tài năng này và không hề tự cao tự đại, nhưng đồng thời cũng trân trọng và phát triển món quà trời cho.

Trong thế giới Hy Lạp cổ đại, nghệ thuật dệt vải và kéo sợi được đánh giá rất cao. Nó đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội và phúc lợi của con người, cung cấp vải vóc cho quần áo và đồ dùng. Tuy nhiên, huyền thoại về Arachne là lần đầu tiên nghề dệt được đưa lên vị trí nổi bật trong thần thoại Hy Lạp.

Cuộc so tài định mệnh với nữ thần Minerva (Athena)

Vào một buổi chiều định mệnh, lòng kiêu hãnh đã lấn át lý trí, khiến Arachne buột miệng phủ nhận việc mình được nữ thần thủ công Minerva truyền dạy nghệ thuật dệt vải. Nàng tuyên bố rằng Minerva nên đối mặt với mình trong một cuộc thi để xem ai là người dệt giỏi hơn.

“Hãy tổ chức một cuộc thi. Nếu tôi thua, tôi sẽ chịu bất kỳ hình phạt nào.” (Metamorphoses, 6.24-25).

Minerva cải trang thành một bà lão và xuất hiện tại nhà của Arachne, khuyên nàng nên “nhường phần thắng cho Minerva, và khiêm tốn cầu xin sự tha thứ của bà vì đã khoe khoang một cách liều lĩnh.” (Metamorphoses, 6.32-33). Tức giận trước lời khuyên này và không nhận ra mình đang nói chuyện với Minerva, Arachne bảo bà lão hãy để nàng yên và khẳng định quyết tâm đối mặt với nữ thần. Nàng hỏi tại sao Minerva vẫn chưa xuất hiện để đối mặt với mình. Minerva nhân cơ hội này để bỏ lớp ngụy trang. Khi các nàng tiên và phụ nữ bày tỏ lòng kính trọng với Minerva, Arachne vẫn giữ vẻ mặt bình tĩnh, không hề nao núng hay rút lui khỏi lời thách thức.

Arachne và Minerva bắt đầu cuộc thi dệt với sự chứng kiến ​​hào hứng của đám đông.

Họ di chuyển đôi tay khéo léo, công việc trở nên nhẹ nhàng hơn nhờ niềm vui. Những tấm vải được dệt bằng chỉ nhuộm màu tím Tyrian và những sắc thái nhạt hơn, tinh tế hơn, hòa quyện vào nhau một cách khó nhận thấy. (Metamorphoses, 6.60-62).

Minerva dệt nên câu chuyện sử thi về các vị thần và nữ thần trên đỉnh Olympus, miêu tả mỗi vị thần một cách tráng lệ: thần Zeus uy nghi, thần Poseidon hùng mạnh và nữ thần Athena chiến thắng. Sau đó, bà còn dệt thêm ở mỗi góc của tấm thảm hình ảnh những con người đã thử thách ý chí của các vị thần và bị trừng phạt. Cuối cùng, Minerva hoàn thành tấm thảm của mình bằng cách thêm một đường viền bằng cành cây ô liu – biểu tượng của hòa bình và là loại cây thiêng liêng của bà.

Để đáp lại, tấm thảm của Arachne khắc họa những câu chuyện về con người, đặc biệt là phụ nữ, những người đã bị đối xử bất công. Đó là những người phụ nữ bị các vị thần lừa dối: Europa, Leda, Antiope, Danaë và Alcmene, cùng nhiều người khác. Và chính các vị thần, đã phạm phải nhiều tội lỗi: Zeus, Poseidon, Bacchus và Saturn, tất cả đều biến hình từ hình dạng này sang hình dạng khác để theo đuổi phụ nữ phàm trần; hiện thân của sự lừa dối và xảo quyệt.

Để hoàn thành tấm thảm của mình, Arachne thêm hoa và cây thường xuân vào đường viền. Tấm thảm của Arachne là một tác phẩm ngoạn mục. Ngay cả Minerva cũng không thể phủ nhận tài năng của nàng khi nó được trưng bày ngay trước mắt.

Nữ thần chiến binh tóc vàng phẫn nộ trước thành công của Arachne và xé toạc bức tranh tố cáo những hành vi sai trái của các vị thần.

Bà vẫn đang cầm con thoi bằng gỗ cứng Cytorian
và dùng nó đánh Arachne nhiều lần vào trán. (Metamorphoses, 6.129-133).

Cảm thấy xấu hổ, Arachne buộc một sợi dây quanh cổ, định kết liễu đời mình hơn là chịu đựng sự sỉ nhục khi bị nữ thần làm nhục công khai. Minerva thương hại Arachne và cứu nàng khỏi sợi dây thòng lọng, thay vào đó, bà hắt một liều thuốc lên người Arachne. Ngay lập tức, Arachne biến thành một con nhện.

Tóc nàng rụng hết, tai và mũi cũng vậy.
Cái đầu giờ biến thành một quả bóng nhỏ xíu và toàn bộ cơ thể co lại theo tỷ lệ. (Metamorphoses, 6.141-142).

Arachne và con cháu của nàng giờ đây bị nguyền rủa phải kéo những mạng nhện vô nghĩa cho đến hết đời. Ngoài ra, khả năng sáng tạo nghệ thuật tuyệt đẹp và ý nghĩa của Arachne cũng bị tước đoạt như một hình phạt từ Minerva.

Minerva và Arachne, tranh của René-Antoine Houasse
Minerva và Arachne, tranh của René-Antoine Houasse

Ý nghĩa sâu sắc của câu chuyện

Xuyên suốt lịch sử, các nhân vật huyền thoại và thần thoại đã được sử dụng như những ví dụ về đức hạnh hoặc sự sa ngã về mặt đạo đức. Câu chuyện về Arachne và Minerva cũng không khác biệt.

Theo cách giải thích truyền thống, hầu hết các nhà phê bình coi huyền thoại này chỉ là một câu chuyện Hy Lạp khác về sự trừng phạt của các vị thần bất tử và việc con người bị đặt vào đúng vị trí của mình. Arachne dám xúc phạm các vị thần và miêu tả họ một cách tiêu cực, vì vậy nàng đã bị trừng phạt vì điều đó. Trong khi đó, cách giải thích hiện đại hơn nhìn nhận câu chuyện từ góc độ nữ quyền, Arachne đứng lên chống lại xã hội gia trưởng phổ biến trong thế giới cổ đại, đặc biệt là trong các thần thoại Hy Lạp cổ đại. Tại sao nàng phải im lặng về những hành vi sai trái của các vị thần? Mặc dù Minerva là nữ giới, nhưng với tư cách là một nữ thần và là con gái của Zeus, bà vẫn đại diện cho truyền thống Olympus do nam giới thống trị và là đối thủ của Arachne theo nhiều cách. Phiên bản câu chuyện của Ovid dường như ủng hộ cả hai quan điểm này.

Tấm thảm của Arachne công khai chỉ phê phán Olympus và quyền lực mà Minerva đại diện. Thay vì miêu tả những câu chuyện anh hùng và sự ra đời được yêu mến và phổ biến của các vị thần Olympus, như người ta mong đợi trong thế giới Hy Lạp cổ đại và cho một tác phẩm nghệ thuật tráng lệ như vậy, Arachne lại dệt nên những tội ác của họ chống lại phụ nữ phàm trần, một cách không nao núng miêu tả họ một cách tiêu cực. Minerva bị xúc phạm bởi tấm thảm của Arachne vì bà coi đó là một thông điệp trực tiếp thách thức quyền lực của các vị thần Olympus. Arachne kiên trì thách thức Minerva và từ chối lùi bước, điều này cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của nàng và sự hủy diệt của tấm thảm.

Ảnh hưởng của câu chuyện đến văn hóa đại chúng

Trong thời hiện đại, câu chuyện về Arachne đã ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của văn hóa đại chúng. Nàng xuất hiện như một nhân vật trong vô số sách giả tưởng, phim truyền hình và phim ảnh. Arachne có thể được tìm thấy trong bộ sách “Heroes of Olympus” của tác giả Rick Riordan, trong một tập phim mùa 6 của chương trình CW nổi tiếng “Supernatural”, trong một tập phim mùa 4 của “Hercules: The Legendary Journeys” và thậm chí trong số đầu tiên của loạt truyện tranh Marvel được yêu thích. Dante Alighieri (1265-1321), nhà thơ và tác giả người Ý, đã ngắn gọn đề cập đến Arachne để mô tả sự xuất hiện của con quái vật đáng sợ Geryon trong “Inferno”, phần đầu tiên của tác phẩm nổi tiếng “The Divine Comedy” của ông.

Câu chuyện về Arachne và Minerva (Athena) là tâm điểm của bức tranh nổi tiếng “Las Hilanderas” (Truyện ngụ ngôn về Arachne hay Những người kéo sợi) của họa sĩ người Tây Ban Nha Diego Velázquez (1599-1660). Bức tranh của Velázquez miêu tả một cách sống động thế giới dệt may cổ đại; người xem không chỉ tập trung vào cuộc chiến giữa Arachne và Minerva và tấm thảm đã hoàn thành, mà mắt họ còn bị thu hút bởi nguyên liệu thô (len) và công việc khó nhọc để tạo ra những tấm thảm.

Arachne cũng là tên của một thí nghiệm bay sẽ được Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Không quân (AFRL) thực hiện vào năm 2025. Thí nghiệm này là công cụ để xây dựng một hệ thống truyền tải năng lượng mặt trời hoạt động và sẽ là thí nghiệm bay tự do đầu tiên trong lịch sử.

Tóm lại, câu chuyện về Arachne không chỉ là một huyền thoại Hy Lạp đơn thuần, mà còn là một bài học sâu sắc về tài năng, lòng kiêu hãnh, sự trừng phạt và cả sự kiên cường của con người trước quyền lực tối cao. Hình ảnh nàng Arachne mãi là biểu tượng cho những người dám thách thức giới hạn, theo đuổi đam mê và khát khao khẳng định bản thân, dù phải trả giá bằng những hậu quả nặng nề.

Đánh giá post

KHÁM PHÁ


Ảnh Việt Nam Xưa

  • Một gia đình người Việt giầu có vào năm 1870 (ảnh đã được phục chế màu)
  • Những nhạc công người Việt đang biểu diễn - Sài Gòn 1866
  • Lễ hội Phủ Dầy - Nam Định xưa, cách đây hơn 100 năm
  • Một ngôi miếu ở làng quê Bắc bộ từ những năm 1910s
  • Lễ hội Phủ Dầy - Nam Định xưa, cách đây hơn 100 năm
  • Lễ hội Phủ Dầy - Nam Định xưa, cách đây hơn 100 năm
  • Một vị chức sắc làng Xa La, tỉnh Hà Đông cũ - Ảnh năm 1915
  • Ảnh chụp cụ đồ Nho từ đầu thế kỷ XX
  • Hai vợ chồng người nông dân Bắc bộ năm 1910
  • Tục ăn trầu của phụ nữ Việt xưa
  • Tục ăn trầu của phụ nữ Việt xưa
  • Chân dung phụ nữ Việt Nam trước năm 1915
  • Chân dung một gia đình khá giả ở Miền Bắc
  • Mệ Bông Nguyễn Thị Cẩm Hà
  • Trạm tàu điện bờ hồ (nhìn từ góc Hàng Đào
  • Su ra doi cua tuyen ngon doc lap my
  • Đoạn trích từ Nhật ký của Nữ hoàng Victoria. Nguồn: Royal Collection Trust, Luân Đôn
  • Chân dung gia đình hoàng gia năm 1846
  • Nữ hoàng Victoria và Abdul Karim tại Cung điện Buckingham. Nguồn: The New York Times
  • Chân dung Thằng Mõ chụp năm 1902
  • Lính hầu đang khiêng một vị chức sắc cấp huyện đi công vụ, ảnh chụp từ đầu thế kỷ XX
  • Học sinh đi học những năm cuối thế kỷ XIX
  • Những người bán hàng rong ven đường ở Bắc kỳ đầu thế kỷ XX
  • Không ảnh Hà Nội năm 1926
  • Một vị quan lớn cùng đoàn tuỳ tùng và lính cắp gươm, tráp theo hầu - Ảnh từ đầu thế kỷ XX
  • Ngày Tết của một gia đình khá giả ở miền Bắc những năm 1920s