Sách Đa-ni-en: Những cảnh kinh điển trong Kinh Thánh
Sách Đa-ni-en là nơi xuất hiện nhiều hình ảnh quen thuộc trong Kinh Thánh: ông Đa-ni-en trong hang sư tử, ba người bạn bị ném vào lò lửa. Nhưng đây không chỉ là những câu chuyện cho thiếu nhi. Sách chứa đựng những bài học sâu sắc về đức tin, sự quan phòng của Thiên Chúa và ơn giải thoát. Một số lời sấm trong sách đã ứng nghiệm; những lời khác vẫn đang chờ thành toàn, là nguồn hy vọng cho Ki-tô hữu.
Tác giả và niên đại
Sách được truyền thống cho là do chính ông Đa-ni-en viết, như lời ông nói trong Đn 9,2 và 10,2. Tuy nhiên, chương 4 có đoạn như thể do vua Na-bu-cô-đô-nô-xo viết vì cách xưng hô thay đổi giữa ngôi thứ ba và ngôi thứ nhất.
Nhiều học giả hiện đại lại cho rằng sách được biên soạn muộn hơn, vào thời kỳ Cuộc khởi nghĩa Maccabê thế kỷ II TCN – thời người Do Thái bị vua An-ti-ô-khô IV Ê-pi-pha-nê bách hại dữ dội. Trong bối cảnh đó, sách Đa-ni-en là lời khích lệ đức tin giữa gian truân.
Bối cảnh lịch sử
Ông Đa-ni-en cùng các bạn Hơ-na-nia, Mi-sa-en và A-da-ria – sau đổi tên thành Sađơ-rắc, Mê-sắc và A-vết Nơ-gô – là thanh niên quý tộc Do Thái bị lưu đày sang Ba-by-lon. Theo thông lệ, triều đình ngoại quốc đặt cho họ tên mới theo các thần linh ngoại giáo. Có khả năng họ bị thiến để phục vụ triều đình, như lời sách nói họ được giao cho viên chỉ huy thái giám chăm sóc.
Họ phục vụ dưới triều vua Na-bu-cô-đô-nô-xo, sau đó qua thời vua Bên-sa-xa, rồi tiếp tục dưới quyền Đa-ri-ô và Ky-rô Đại Đế khi người Ba Tư chiếm Ba-by-lon năm 539 TCN. Ông Đa-ni-en có lúc bị thất sủng, nhưng rồi lại được trọng dụng trong triều đình Ba Tư, dù phải đối diện với nhiều thử thách đức tin.
Cấu trúc sách
Sách chia làm hai phần rõ rệt:
- Chương 1–6: Các tường thuật lịch sử về ông Đa-ni-en và các bạn nơi triều đình Ba-by-lon và Ba Tư.
- Chương 7–12: Những thị kiến tận thế đầy biểu tượng.
Các chương tiêu biểu
Chương 1 – Nhập cung:
Đa-ni-en và các bạn quyết giữ lề luật tổ tiên, không ăn đồ cúng ngoại giáo. Họ vẫn mạnh khỏe và được Thiên Chúa ban ơn khôn ngoan.
Chương 2 – Giấc mộng pho tượng:
Vua Na-bu-cô-đô-nô-xo mơ thấy pho tượng đầu bằng vàng, mình bằng bạc, bụng bằng đồng, chân bằng sắt và đất sét. Ông Đa-ni-en nhờ ơn Chúa đã giải mộng, nói tiên tri về chuỗi đế quốc kế tiếp nhau.
Chương 3 – Lò lửa bừng bừng:
Ba người bạn của Đa-ni-en từ chối thờ tượng vàng. Họ bị ném vào lò lửa nhưng một thiên thần – “người thứ tư” – hiện đến cứu họ. Vua ban sắc chỉ bảo vệ đạo của họ.
Chương 4 – Sự hạ nhục của vua:
Vua Na-bu-cô-đô-nô-xo tự cao, bị phạt hóa điên như thú rừng suốt bảy năm. Sau đó ông tỉnh ngộ và ngợi khen Thiên Chúa.
Chương 5 – Chữ viết trên tường:
Trong bữa tiệc của vua Bên-sa-xa, bàn tay vô hình viết lên tường: “Mơ-nê, Tê-ken, Pa-rơ-sin.” Đa-ni-en giải nghĩa rằng vương quốc sẽ bị chấm dứt. Đêm đó, vua bị giết.
✦ Trích dẫn: Đn 5,26–28 (Bản dịch Công giáo)
“Mơ-nê: Thiên Chúa đã đếm số ngày triều đại ngài và đã chấm dứt;
Tê-ken: ngài đã bị cân trên bàn cân và thấy thiếu sót;
Pa-rơs: vương quốc của ngài bị phân chia và trao cho người Mê-đi và người Ba Tư.”
Chương 6 – Hang sư tử:
Vì tiếp tục cầu nguyện với Chúa, ông Đa-ni-en bị ném vào hang sư tử. Chúa sai thiên thần bịt miệng sư tử. Vua Đa-ri-ô sau đó ra lệnh tôn kính Thiên Chúa của ông.
Chương 7 – Thị kiến bốn con thú:
Đa-ni-en thấy bốn con thú, tượng trưng cho bốn vương quốc. Thị kiến nhấn mạnh quyền năng của Thiên Chúa và loan báo Đấng được gọi là “Con Người” sẽ đến.
Chương 8 – Con cừu đực và con dê:
Một thị kiến khác về xung đột giữa các đế quốc. Thiên thần nói rằng sau 2.300 buổi chiều và sáng, nơi thánh sẽ được tẩy uế.
Chương 9 – Bảy mươi tuần:
Sau lời cầu nguyện ăn năn, thiên thần Gáp-ri-en hiện ra và tiên báo “bảy mươi tuần” được ấn định để chấm dứt tội lỗi, mang lại công chính đời đời.
✦ Trích dẫn: Đn 9,24
“Bảy mươi tuần được ấn định cho dân ngươi và thành thánh của ngươi, để chấm dứt sự phản loạn, kết thúc tội lỗi, xá tội gian ác, đem lại công chính đời đời, làm ứng nghiệm thị kiến và lời sấm, và xức dầu Đấng Thánh của các thánh.”
Chương 10–12 – Các thị kiến cuối cùng:
Một nhân vật siêu nhiên xuất hiện, tiên báo chiến tranh giữa vua phương Bắc và phương Nam. Thiên thần Mi-ca-en hiện ra và nói về thời cùng tận.
✦ Đn 12,1
“Bấy giờ, tổng lãnh thiên thần Mi-ca-en, Đấng bảo vệ dân ngươi, sẽ ra tay hành động. Sẽ có một thời khốn khổ chưa từng thấy từ khi có các dân tộc cho đến nay. Nhưng trong thời đó, tất cả những ai được ghi tên trong sách sẽ được cứu thoát.”
Đọc thêm
Chủ đề chính
- Thiên Chúa làm chủ lịch sử: Các thị kiến cho thấy Chúa điều khiển số phận các đế quốc.
- Lòng trung thành và sự cứu độ: Đa-ni-en và các bạn giữ vững đức tin giữa hiểm nguy, luôn được Thiên Chúa cứu thoát.
- Hy vọng cánh chung: Các sấm ngôn loan báo về thời kỳ sau hết và ơn cứu độ dành cho người công chính.
Ý nghĩa thời nay
Sách Đa-ni-en là nguồn cảm hứng cho người tin hôm nay, nhất là giữa bối cảnh khó khăn. Đức tin vững bền và sự can đảm của ông Đa-ni-en và các bạn là mẫu gương sáng. Sự can thiệp kỳ diệu của Chúa trong các tình huống bi đát đem lại niềm hy vọng cho những ai đang chịu thử thách.
Sách Đa-ni-en cũng là nền tảng cho sách Khải Huyền. Nhiều biểu tượng trong sách Khải Huyền lấy cảm hứng từ sách này. Khi nhận ra dòng chảy lịch sử trong sách Đa-ni-en, người tín hữu vững tâm rằng Thiên Chúa đang cầm quyền và người công chính sẽ chiến thắng sau cùng.
