Trong bài viết “America’s Strategy of Renewal” trên tạp chí Foreign Affairs, Antony Blinken, Ngoại trưởng Hoa Kỳ, đã trình bày chi tiết chiến lược của chính quyền Tổng thống Joe Biden nhằm tái xây dựng sức mạnh của Mỹ trong bối cảnh một thế giới đầy cạnh tranh. Các quốc gia như Trung Quốc, Nga, Iran, và Triều Tiên đang tìm cách thay đổi trật tự quốc tế hiện hành, đe dọa nền an ninh và lợi ích của Mỹ. Để đáp trả, Mỹ đã áp dụng một chiến lược toàn diện dựa trên hai trụ cột chính: cải thiện năng lực cạnh tranh trong nước và củng cố quan hệ quốc tế.
Bối Cảnh Toàn Cầu: Cuộc Cạnh Tranh Giữa Các Quyền Lực
Những thách thức đối với trật tự toàn cầu xuất phát từ một số quốc gia “chủ nghĩa xét lại” như Nga và Trung Quốc, những nước tìm cách mở rộng quyền kiểm soát của mình và sử dụng sức mạnh kinh tế, quân sự để cưỡng chế các nước khác. Blinken mô tả các quốc gia này không phải là một liên minh chính thức, nhưng đều chia sẻ mục tiêu làm suy yếu nền tảng sức mạnh của Mỹ, bao gồm ưu thế quân sự, công nghệ, và hệ thống liên minh.
Blinken thừa nhận rằng khi Tổng thống Biden nhậm chức, các đối thủ đã đánh giá thấp sức mạnh của Mỹ, cho rằng quốc gia này đang suy yếu do chia rẽ nội bộ và mất lòng tin với các đồng minh. Điều này dẫn đến việc các nước như Nga và Trung Quốc mạnh dạn hơn trong các hành động nhằm thay đổi trật tự quốc tế.
Trụ Cột Thứ Nhất: Cải Thiện Năng Lực Cạnh Tranh Trong Nước
Một trong những bước quan trọng đầu tiên trong chiến lược tái thiết của Mỹ là tăng cường sức mạnh kinh tế trong nước. Chính quyền Biden đã thông qua một loạt các biện pháp quan trọng nhằm nâng cấp cơ sở hạ tầng, tái phát triển ngành công nghiệp sản xuất, và đầu tư vào công nghệ sạch. Các đạo luật như CHIPS and Science Act và Inflation Reduction Act đã thu hút hàng tỷ đô la đầu tư vào sản xuất chất bán dẫn và năng lượng sạch. Ví dụ, tập đoàn Samsung của Hàn Quốc cam kết đầu tư hàng chục tỷ USD vào Texas để sản xuất chất bán dẫn, trong khi Toyota của Nhật Bản đầu tư lớn vào sản xuất xe điện tại North Carolina.
Những khoản đầu tư này không chỉ giúp Mỹ giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc mà còn tạo ra hàng trăm ngàn việc làm và củng cố vị thế của quốc gia này là nơi thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất thế giới. Blinken nhấn mạnh rằng sự phục hồi kinh tế này đã giúp Mỹ lấy lại niềm tin từ các đồng minh, những người ban đầu lo ngại rằng các chính sách ưu tiên trong nước của Mỹ có thể làm ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của họ.
Đọc thêm
Trụ Cột Thứ Hai: Tái Thiết Quan Hệ Quốc Tế
Ngoài việc tái xây dựng nền kinh tế trong nước, Mỹ cũng đã thực hiện chiến lược tái củng cố và mở rộng mạng lưới quan hệ quốc tế. Blinken nhấn mạnh rằng, để đối phó với các thách thức từ Trung Quốc và Nga, Mỹ cần các liên minh mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Tổng thống Biden đã tái khẳng định cam kết của Mỹ đối với NATO, nâng cao quan hệ đối tác với các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, và châu Âu. Ngoài ra, các liên minh mới như AUKUS (giữa Mỹ, Anh, và Australia) và Quad (Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, và Australia) đã được phát triển để tăng cường hợp tác an ninh khu vực, đặc biệt ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Một điểm đáng chú ý là chính sách đối ngoại của chính quyền Biden tập trung vào việc “cạnh tranh có trách nhiệm.” Điều này có nghĩa là, trong khi Mỹ sử dụng tất cả các công cụ quyền lực của mình để đối phó với các đối thủ, nước này vẫn duy trì các kênh liên lạc để tránh leo thang xung đột. Ví dụ, Mỹ đã mở lại các kênh liên lạc quân sự với Trung Quốc để đảm bảo rằng sự cạnh tranh không chuyển thành xung đột. Đồng thời, Washington đã tìm cách hợp tác với Bắc Kinh trong những vấn đề toàn cầu quan trọng như biến đổi khí hậu và chống phổ biến vũ khí hạt nhân.
Nga và Ukraine: Thách Thức Lớn Nhất
Cuộc xâm lược Ukraine của Nga là một trong những thử thách lớn nhất đối với chiến lược của Mỹ. Blinken khẳng định rằng, trước khi Nga tiến hành cuộc tấn công, Mỹ đã chuẩn bị bằng cách cảnh báo thế giới và gửi hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Khi chiến tranh nổ ra, Mỹ đã tạo ra Ukraine Defense Contact Group, thu hút hơn 50 quốc gia tham gia vào việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Các lệnh trừng phạt kinh tế toàn cầu được áp đặt đối với Nga, đóng băng hơn một nửa tài sản của Nga và làm suy yếu nghiêm trọng khả năng tài trợ cho cuộc chiến của nước này.
Cuộc chiến ở Ukraine cũng đã thúc đẩy sự đoàn kết giữa các quốc gia châu Âu và châu Á. Nhật Bản và Hàn Quốc đã cung cấp viện trợ lớn cho Ukraine, và lần đầu tiên, các quốc gia ngoài châu Âu như Nhật Bản đã ký các thỏa thuận an ninh với Kyiv. Cuộc xung đột này cũng đã làm thay đổi cách nhìn của các đồng minh châu Âu về Trung Quốc, khi nhiều quốc gia châu Âu bắt đầu xem Trung Quốc là một đối thủ hệ thống thay vì chỉ là một đối tác kinh tế.
Sự Tái Kết Nối Giữa Châu Á và Châu Âu
Một trong những thành công lớn nhất của chiến lược ngoại giao Mỹ là việc kết nối các đồng minh từ hai khu vực chính yếu: châu Á và châu Âu. Trước đây, các đồng minh châu Âu chủ yếu tập trung vào vấn đề an ninh ở châu Âu, trong khi các quốc gia châu Á quan tâm đến các mối đe dọa từ Trung Quốc. Tuy nhiên, cuộc chiến của Nga và sự hỗ trợ của Trung Quốc đối với Moscow đã khiến cả hai khu vực này nhận ra rằng an ninh của họ gắn bó chặt chẽ với nhau.
Sự hợp tác giữa các đồng minh Mỹ ở hai khu vực này được thể hiện qua các nỗ lực phối hợp trừng phạt Nga và hạn chế sức mạnh kinh tế của Trung Quốc. Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan đã hợp tác để ngăn Trung Quốc tiếp cận các công nghệ bán dẫn tiên tiến, trong khi Liên minh châu Âu và Canada đã áp thuế đối với các sản phẩm xe điện của Trung Quốc để đối phó với các chính sách thương mại không công bằng.
Kết Luận
Chiến lược tái thiết của Mỹ dựa trên sự kết hợp giữa tăng cường năng lực trong nước và củng cố liên minh quốc tế. Antony Blinken cho rằng, trong một thế giới ngày càng cạnh tranh và dễ bùng nổ, Mỹ không thể tự mình đối phó với các thách thức mà cần sự ủng hộ từ các đối tác và đồng minh. Quyết định mà Mỹ và các đồng minh đưa ra trong thập kỷ này sẽ quyết định xem liệu trật tự thế giới có duy trì được sự ổn định hay không, hay các thế lực xét lại sẽ định hình tương lai của thế kỷ 21.
