Phạm Bá Thủy
Nói đến Cách mạng Văn hóa Trung Quốc, ấn tượng đầu tiên là 10 năm tang thương (1966-1976) của đất nước lúc đó có ngót tỷ dân. Nhóm 4 người (Bè lũ 4 tên hay Tứ nhân bang) cầm đầu cuộc cách mạng cuối cùng đã phải đền tội… Họ là ai?
Hồng vệ binh tự do làm loạn
Sách là một trong những biểu tượng của văn hóa. Nhưng các hiệu sách bị đóng cửa. Cuốn sách duy nhất được phép lưu hành là cuốn “Mao tuyển” với những trích dẫn các bài phát biểu của Mao Trạch Đông. Trên đường phố, nếu ai đó không mang theo bên mình cuốn sách đỏ ấy thì có thể bị Hồng vệ binh đánh đập dã man. Giáo viên, bác sĩ, kỹ sư, nghệ sĩ… – những người bị cho là có lối suy nghĩ quá tư sản, đã bị bắt bớ, tra tấn. Rất nhiều người bị đánh ch.ết bằng gậy gộc, ném ra ngoài cửa sổ tầng cao… Các cơ quan bảo vệ pháp luật đã nhắm mắt làm ngơ, vì thế Hồng vệ binh được hoàn toàn tự do hành động.
Mọi thứ không phù hợp với lý tưởng cộng sản đều bị tiêu diệt. Nhà hát Kinh kịch đã bị phá hủy, vì lẽ không diễn những vở kịch “cách mạng” của vợ Mao (Giang Thanh). Đền thờ và tu viện bị tiêu hủy. Hồng vệ binh thậm chí còn tháo dỡ một đoạn Vạn Lý Trường Thành để lấy gạch đá xây nhà kho, chuồng bò và chuồng lợn “cần thiết hơn”.
Phụ nữ có thể bị chặn lại trên phố để cắt tóc tết. Giày cao gót bị bẻ gót và quần tây quá chật bị xé toạc. Những thanh niên có trình độ học vấn cao bị lùa về nông thôn làm việc, để họ “không xa rời quần chúng lao động”.
Việc kiểm soát số lượng lớn những con người trẻ tuổi điên cuồng như vậy ngày càng trở nên khó khăn. Hồng vệ binh cũng chia thành nhiều phe phái, mỗi phe diễn giải những câu nói của Mao theo cách riêng của mình. Nhiều người trong số họ từ chối tuân theo các quan chức của Mao, gọi họ là “những kẻ phản bội đường lối chính nghĩa của người cầm lái vĩ đại”. Vì vậy, vào tháng 8/1967 ở Quế Lâm đã xảy ra các cuộc chiến nhằm tranh giành vị trí “tiên phong cách mạng” giữa Hồng vệ binh, binh lính và dân quân địa phương. Nhiều thủ lĩnh của Hồng vệ binh bị xử bắn công khai, hàng trăm nghìn “chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi” bị đày đến những miền biên viễn. Và tại Đại hội lần thứ IV của ĐCS, cái gọi là tư tưởng Mao Trạch Đông cuối cùng đã được củng cố, trong khi các chính sách của Lưu Thiếu Kỳ và Đặng Tiểu Bình bị lên án nặng nề.
Nạn nhân của Cách mạng Văn hóa
Hàng trăm quan chức cao cấp của ĐCSTQ và hàng triệu người dân thường trở thành nạn nhân của Cách mạng Văn hóa. Theo số liệu được trích dẫn vào năm 1979 bởi Nhân dân Nhật báo, tờ báo của ĐCSTQ, khoảng 100 triệu người đã bị ảnh hưởng. 5 triệu đảng viên bị đàn áp, trong đó có các nhà lãnh đạo đối lập Mao Trạch Đông như Lưu Thiếu Kỳ, Đặng Tiểu Bình và cả Tập Trọng Huân (lúc đó là Phó thủ tướng Quốc vụ viện), cha của nhà lãnh đạo TQ hiện nay Tập Cận Bình.
Di sản của TQ cũng bị ảnh hưởng. Hàng nghìn di tích lịch sử cổ đại của TQ, sách, tranh, tượng, đền đài miếu mạo… đã bị phá hủy. Ở Tây Tạng và Khu tự trị Nội Mông, hầu hết các tu viện và chùa chiền tồn tại ngàn đời đều bị tàn phá trong Cách mạng Văn hóa.
Mao Trạch Đông qua đời năm 1976. Những người đồng chí thân cận nhất của ông ta (được thăng tiến trong Cách mạng Văn hóa) đã cố gắng chiếm lấy quyền bính. Cái gọi là “Bè lũ 4 tên” (Tứ nhân bang) được hình thành, gồm người vợ cuối cùng của Mao là Giang Thanh, Vương Hồng Văn, (cấp phó của Mao), Trương Xuân Kiều (thị trưởng kiêm bí thư Thành ủy Thượng Hải) và Diêu Văn Nguyên (Ủy viên Bộ Chính trị phụ trách Văn hóa-Tư tưởng). Cần biết, nếu tính đầy đủ thì nhóm người này phải được gọi là “Bè lũ 6 tên”, bao gồm cả Khang Sinh người trưng đứng đầu Cơ quan An ninh, và Tạ Phú Trị, nguyên Phó thủ tướng Quốc vụ viện và là Bộ trưởng Công an, nhưng hai người này đã qua đời vào cuối thời CMVH.
Đảng CSTQ, dù rất mệt mỏi với những khó khăn do CMVH gây ra, đã quyết định tự giải quyết hậu quả. Vào ngày 6/10, “Bè lũ 4 tên” bị bắt. Quyền lực thực sự được chuyển giao cho Đặng Tiểu Bình, người đã tuyên bố đường lối mới của đất nước – “CNXH mang đặc thù TQ”, mở ra khả năng cho đất nước thực hiện một cuộc cách mạng về kinh tế.
Nắm quyền lực trong tay, Đặng Tiểu Bình, người từng phải chịu đựng những biến cố tàn khốc của giai đoạn 1966-1976, bắt đầu xem xét lại các sai lầm tai hại của “cách mạng văn hóa”. Năm 1981, BCH TW ĐCSTQ ra phán quyết rằng “cuộc cách mạng văn hóa không phải và không thể là một cuộc cách mạng mang lại sự tiến bộ xã hội theo bất kỳ nghĩa nào. Đó chỉ là một sự hỗn loạn gây ra từ trên cao do lỗi của người lãnh đạo và bị các nhóm phản cách mạng sử dụng, một sự hỗn loạn đã mang lại những thảm họa nghiêm trọng cho đảng, nhà nước và toàn thể nhân dân”.
Luồng tư tưởng này vẫn tiếp tục được quán triệt ở TQ ngày nay. Người đứng đầu hiện tại của ĐCSTQ, ông Tập Cận Bình, người có cha mẹ từng phải hứng chịu đàn áp, trong một bài báo về chính sách từ năm 2019 đã gọi cách mạng văn hóa là “một sai lầm lớn”.
NB PHẠM BÁ THỦY
