Khi cuộc chiến tại Ukraine nổ ra vào năm 2022, quân đội Ukraine đã sử dụng một số máy bay không người lái Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ để tấn công các mục tiêu Nga. Các cuộc tấn công chính xác bằng máy bay không người lái này chỉ là dấu hiệu cho thấy sự thay đổi lớn trong chiến tranh. Hơn hai năm sau, TB2 vẫn còn xuất hiện trong kho vũ khí của Ukraine, nhưng giờ đây nó đã được hỗ trợ bởi nhiều hệ thống không người lái khác.
Công nghệ không người lái cũng đang xuất hiện trong các cuộc xung đột khác, từ Trung Đông đến Biển Đông. Iran, Hezbollah, và lực lượng Houthi ở Yemen sử dụng máy bay không người lái cảm tử để tấn công Israel và các mục tiêu khác. Trung Quốc cũng đang tìm cách sử dụng các hệ thống này để phong tỏa Đài Loan. Tất cả những trường hợp này cho thấy, nhờ vào sự phát triển của trí tuệ nhân tạo và các công nghệ thương mại, các quân đội giờ đây có thể triển khai lượng lớn vũ khí chính xác mà chi phí lại thấp hơn nhiều so với trước đây.
Sự trở lại của số lượng
Trong hàng ngàn năm, các chỉ huy quân sự tin rằng số lượng quân lính và trang thiết bị vượt trội là yếu tố quyết định để giành chiến thắng. Tuy nhiên, 50 năm qua chứng kiến một sự thay đổi từ “số lượng” sang “độ chính xác”. Các quân đội, đặc biệt là quân đội Mỹ, đã giảm bớt quy mô nhưng đầu tư nhiều hơn vào vũ khí công nghệ cao, có khả năng tấn công chính xác trên toàn cầu.
Ngày nay, cuộc chiến ở Ukraine và các khoản đầu tư từ Trung Quốc và Mỹ đã làm thay đổi mô hình này. Giờ đây, chiến tranh đang chứng kiến sự kết hợp giữa số lượng lớn và độ chính xác cao, hay còn gọi là “số lượng chính xác”. Các hệ thống không người lái và tên lửa với chi phí sản xuất thấp nhưng có khả năng tấn công chính xác đang ngày càng phổ biến trên các chiến trường, từ Ukraine đến Đài Loan.
Sự kết hợp giữa số lượng và độ chính xác
Sự phát triển của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo và tự động hóa đã giúp các hệ thống không người lái trở nên rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn. Các quốc gia nhỏ hơn, hoặc thậm chí là các nhóm phi nhà nước, có thể sử dụng các hệ thống không người lái giá rẻ để thực hiện các nhiệm vụ trinh sát hoặc tấn công. Việc triển khai số lượng lớn các hệ thống này giúp quân đội có thể tấn công chính xác mà không cần phải phụ thuộc vào vũ khí đắt tiền.
Ví dụ, quân đội Ukraine có thể sử dụng máy bay không người lái với chi phí vài trăm USD để hỗ trợ các đơn vị nhỏ trong nhiệm vụ trinh sát. Trong khi đó, Nga sử dụng số lượng lớn các hệ thống tấn công một chiều do Iran sản xuất, với chi phí chỉ khoảng 10.000–50.000 USD mỗi chiếc, để tấn công các mục tiêu cách xa hàng trăm dặm.
Đọc thêm
Chi phí phòng thủ cao hơn tấn công
Một trong những thách thức lớn mà các quốc gia phải đối mặt trong thời đại “số lượng chính xác” là chi phí phòng thủ cao hơn rất nhiều so với chi phí tấn công. Ví dụ, trong một cuộc tấn công của Iran vào Israel, chi phí tấn công chỉ khoảng 80 triệu USD, trong khi chi phí phòng thủ để đẩy lùi cuộc tấn công này lên tới 1 tỷ USD. Các quốc gia có thể chi trả chi phí phòng thủ cao một vài lần, nhưng nếu các cuộc tấn công diễn ra liên tục, việc duy trì phòng thủ trở nên rất khó khăn.
Lợi ích của vũ khí giá rẻ
Vũ khí giá rẻ không chỉ giúp tấn công với chi phí thấp mà còn hỗ trợ các hệ thống vũ khí cao cấp hơn. Ví dụ, một cuộc tấn công bằng vũ khí giá rẻ có thể làm suy yếu hệ thống phòng không của đối thủ, từ đó tạo cơ hội cho các vũ khí cao cấp hơn, như tên lửa siêu thanh, thực hiện tấn công chính xác hơn. Trong cuộc chiến ở Ukraine, Nga đã kết hợp giữa các loại vũ khí giá rẻ và tên lửa cao cấp để áp đảo hệ thống phòng không của Ukraine.
Mỹ cần nhanh chóng thích ứng
Bộ Quốc phòng Mỹ đã nhận ra tầm quan trọng của “số lượng chính xác” và đang bắt đầu triển khai các sáng kiến để thích ứng với mô hình chiến tranh mới. Không quân Mỹ đang tìm cách mua các hệ thống không người lái giá rẻ để sử dụng song song với các máy bay chiến đấu F-35. Chương trình “Replicator” của Bộ Quốc phòng nhằm đẩy nhanh việc triển khai các hệ thống không người lái có chi phí thấp và dự kiến sẽ đưa hàng ngàn hệ thống này vào sử dụng từ nay đến năm 2025.
Ngoài ra, quân đội Mỹ đang tiến hành các điều chỉnh tổ chức để thích nghi với công nghệ mới. Các đơn vị Thủy quân lục chiến đang thử nghiệm cảm biến tích hợp trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ binh lính trong việc giám sát môi trường xung quanh. Các lực lượng khác cũng đang thử nghiệm những khả năng mới trong các lĩnh vực không gian, mạng và chiến tranh điện tử.
Tương lai của chiến tranh
Các cuộc chiến tranh tương lai có thể sẽ trông rất khác so với những gì chúng ta từng biết. Việc triển khai số lượng lớn máy bay không người lái ở Ukraine chỉ là bước khởi đầu. Để đối phó với chiến lược “số lượng chính xác”, các quốc gia sẽ phải phát triển các công nghệ phòng thủ mới, như vũ khí năng lượng định hướng, để giảm chi phí phòng thủ.
Điều chắc chắn là Mỹ không thể chậm trễ trong việc thích ứng với sự thay đổi này. Trung Quốc, Nga, và nhiều quốc gia khác đang không ngừng phát triển và triển khai các hệ thống vũ khí mới. Nếu Mỹ muốn duy trì vị thế lãnh đạo toàn cầu, quân đội nước này phải nhanh chóng biến những sáng kiến và công nghệ hiện tại thành sức mạnh thực tiễn trên chiến trường.
