Con đường Tokaido, hay còn gọi là “Đường Biển Đông”, là một trong những tuyến đường giao thương quan trọng nhất của Nhật Bản trong nhiều thế kỷ, đóng vai trò như cầu nối thiết yếu giữa cố đô Kyoto và Edo (nay là Tokyo). Được sử dụng trong hàng trăm năm, Tokaido trở nên đặc biệt nổi tiếng trong thời kỳ Edo (Tokugawa), từ năm 1600 đến giữa những năm 1800. Với chiều dài khoảng 500 km, con đường này đã tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, giao tiếp và du lịch. Từ samurai, thương nhân, cho đến những người hành hương và lãnh chúa daimyo, đủ mọi tầng lớp xã hội đều sử dụng con đường này. Như bạn sẽ khám phá, con đường Tokaido đã góp phần thay đổi Nhật Bản theo những cách không ngờ.
Sự Ra Đời Của Con Đường Tokaido
Chính thức mà nói, con đường Tokaido được đặt tên bởi Mạc phủ Tokugawa, chính quyền quân sự của Tướng quân (Shogun), sau khi trạm nghỉ cuối cùng được xây dựng vào năm 1624. Tuy nhiên, những con đường, lối mòn dọc theo tuyến đường này đã được sử dụng từ rất lâu trước đó, ít nhất là từ thời Heian (794-1185). Công cuộc cải tạo và nâng cấp kéo dài 20 năm sau năm 1600 chỉ chính thức hóa và đặt tên cho toàn bộ hệ thống đường sá này.
Tầm Quan Trọng Của Tokaido
Tầm quan trọng của con đường Tokaido ngày càng gia tăng do vai trò của nó trong việc kiểm soát chính trị, phát triển thương mại và giao lưu văn hóa. Trước đó, Nhật Bản đã trải qua gần 100 năm nội chiến cho đến khi Ieyasu Tokugawa giành chiến thắng. Với tư cách là Tướng quân, ông đã ra lệnh cải tạo và bảo trì toàn bộ con đường Tokaido. Điều này giúp Mạc phủ của ông dễ dàng giám sát các lãnh chúa daimyo khi họ di chuyển dọc theo Tokaido theo hệ thống sankin-kotai (luân phiên phục vụ). Luật lệ của Mạc phủ yêu cầu daimyo và tất cả những người đi đường phải xuất trình giấy tờ chính thức cho phép di chuyển.
Hoạt động thương mại trên con đường Tokaido phát triển nhanh chóng khi các thương nhân sử dụng con đường này để buôn bán hàng hóa và dịch vụ. Các quán trọ và nhà nghỉ mọc lên như nấm để phục vụ nhu cầu ăn uống, giải trí và nghỉ ngơi của khách lữ hành. Nhờ đó, các thị trấn và làng mạc ven đường trở nên thịnh vượng khi người qua đường tiêu tiền. Theo thời gian, Nhật Bản trở nên thái bình, và con đường Tokaido đã góp phần lan tỏa ảnh hưởng văn hóa của Edo đi khắp nơi. Những nghệ sĩ nổi tiếng như Hiroshige đã ghi lại cuộc sống dọc theo Tokaido, đặc biệt là qua bộ tranh “53 Trạm Dừng Chân Trên Đường Tokaido”.
Sự Kiểm Soát Của Mạc Phủ Tokugawa
Mạc phủ Tokugawa kiểm soát chặt chẽ việc đi lại trên con đường Tokaido, đặc biệt là việc ra vào Edo. Để duy trì sự kiểm soát này, Mạc phủ đã thiết lập các trạm kiểm soát, hay còn gọi là sekisho, dọc theo con đường để kiểm tra giấy tờ của khách lữ hành. Họ cũng xây dựng các trạm nghỉ chân, gọi là shukuba, tại các thị trấn được chọn để cung cấp chỗ ở và thức ăn. Cả hai biện pháp này đều giúp giám sát chặt chẽ hơn, ngăn chặn những kẻ gây rối hoặc buôn lậu. Một trong những quy định đó là phụ nữ không được đi một mình mà phải có nam giới đi cùng. Gần Edo, các quan chức Mạc phủ lo ngại về việc phụ nữ, đặc biệt là từ các gia đình daimyo, tìm cách bỏ trốn.
Đọc thêm
Những Người Lữ Hành Trên Con Đường Tokaido
Bên cạnh daimyo và thương nhân, con đường Tokaido còn chứng kiến sự hiện diện của đủ mọi tầng lớp trong xã hội Nhật Bản. Trong số đó có những người hành hương di chuyển giữa các địa điểm linh thiêng như núi Phú Sĩ hoặc các đền thờ Thần đạo. Tương tự, các nhà sư thường xuyên đi dọc Tokaido để truyền bá Phật pháp. Khác với những người khác, các nhà sư sống dựa vào lòng hảo tâm của người dân địa phương. Các nghệ nhân, như Hiroshige, và các nghệ sĩ biểu diễn cũng sử dụng con đường Tokaido để lưu diễn tại các sự kiện ở các vùng khác nhau.
Hành Trình Trên Con Đường Tokaido
Con đường Tokaido nối liền kinh đô Kyoto và Edo, thủ phủ của Mạc phủ. Nó bắt đầu từ cầu Nihonbashi ở Edo, trạm dừng chân đầu tiên trong tổng số 53 trạm. Khách lữ hành thường đi bộ hoặc thuê kiệu kago. Con đường uốn lượn qua nhiều địa hình khác nhau, từ những vùng ven biển đẹp như tranh vẽ, những ngọn núi hiểm trở quanh Hakone, cho đến các trạm nghỉ chân dần dần phát triển thành thị trấn. Những điểm dừng chân quan trọng để nghỉ ngơi bao gồm Shizuoka, nổi tiếng với trà xanh, và Numazu với phong cảnh biển tuyệt đẹp. Con đường Tokaido kết thúc tại cầu Sanjo Ohashi ở Kyoto, dành cho những ai đã vượt qua hành trình dài gần 320 km.
Những Tác Phẩm Nghệ Thuật Về Tokaido
Nghệ sĩ tranh khắc gỗ ukiyo-e nổi tiếng Utagawa Hiroshige (1798-1858) đã ghi lại cuộc sống trên con đường Tokaido qua các tác phẩm của mình. Những chuyến đi của ông đã tạo cảm hứng cho bộ tranh “53 Trạm Dừng Chân Trên Đường Tokaido”. Các bức tranh mô tả cuộc sống thường nhật, phong cảnh và những nét độc đáo của từng trạm dừng chân. Hai trong số những bức tranh nổi tiếng nhất là Kanaya, miêu tả cảnh qua sông Oi, và Shono, với những cơn mưa rào và thời tiết khắc nghiệt.
Ảnh Hưởng Của Tokaido Đến Sự Thay Đổi Của Nhật Bản
Con đường Tokaido đã góp phần định hình văn hóa Nhật Bản. Với sự trỗi dậy của Edo như trung tâm quyền lực, văn hóa và ảnh hưởng, người dân từ khắp nơi trên đất nước đổ về đây. Con đường Tokaido đã giúp lan tỏa những thay đổi này. Một ví dụ điển hình là sự phổ biến của phương ngữ Edo. Sau năm 1600, phương ngữ này trở nên quan trọng dưới sự cai trị của Mạc phủ, gắn liền với daimyo và chính quyền. Tokaido cũng là con đường lan truyền tư tưởng và kiến thức. Tầm quan trọng ngày càng tăng của nó như một cầu nối giao thông giữa nhiều địa điểm và con người đã khiến sự thay đổi trở nên tất yếu. Tokaido không chỉ là một con đường, mà còn là chứng nhân lịch sử, ghi dấu những bước chuyển mình quan trọng của nước Nhật. Nó là biểu tượng cho sự giao thoa văn hóa, phát triển kinh tế và thống nhất chính trị, đóng góp không nhỏ vào việc hình thành nên Nhật Bản hiện đại ngày nay.
