Sách “Công Dư Tiệp Kí- Tử Trầm Châu Canh kí” kể:
Huyện An Sơn, phía Tây đất Tử Trầm có núi đá hơn 10 ngọn, chu vi khoảng 1 dặm, xanh lạ đáng yêu, trong có 1 hang đá, dưới có 1 am thiền, thánh vương đời trước xây cung ở đó, thi thoảng lâm hạnh, ban đầu đổi tên thành xã Long Châu. Phía Đông núi có 1 tảng đá đột khởi, cực giống hình con cóc.
Truyện cũ kể lại, xã đó có Trâu Canh, nhà nghèo, làm tá điền cho người ta. Canh gieo lúa trong núi, có Bắc khách đi qua nói: “ta có cái huyệt cát, nếu có ai xin, ta lập tức cho”. Canh nghe thấy bỏ lúa mà lên bờ, đến bái xin, nhân mời người Bắc đó về nhà, chỉ bày được 1 nồi cơm hẩm để làm lễ. Trước hết tạ lỗi rất chân thành: “tôi được may mắn gặp thầy giỏi, tự biết là có phúc, nhưng gia cảnh hẩm hiu, rất lấy làm hổ thẹn, nếu như thầy tôi cho đất phúc, hậu thế phát đạt, xin thề không quên ân”. Người Bắc kia thấy tâm thành, liền dẫn đến dưới con cóc đá bên cạnh núi, chỉ vào đó nói: “đất này cực tốt. Nếu làm nhà ở, tất đại phát phú quý. Nhưng khi được thân gần nhà vua rồi nên lập tức phá nhà đi chỗ khác, nhất thiết không được lưu lại”. Canh nghe y lời, dựng luôn vài gian nhà cỏ tranh để ở.
Chưa được 3 năm, trong xã có tục lệ đánh cá. Ao đánh cá ở trước căn nhà bên núi, dài rộng vài trượng. Người trong ấp quăng lưới, Canh lại ở trong ao đặt lưới. Bỗng nhiên dây lưới đứt, bèn lên bờ ao bên núi lấy cái sọt mây để thay lưới, bỗng thấy dương sự ngỏng cao, cứng khoẻ dị thường. Lúc ấy Canh chỉ có độc cái khố rách, sợ không che được, không dám lên bờ. Lúc ấy người đánh cá lục tục đi về. Chỉ còn mình Canh không về. Đám đông cho là bắt được nhiều cá nên giấu diếm. Bà mẹ Canh lập tức về nhà xem, chỉ thấy có mình Canh là đứng trong ao, trách mắng vì sao về trễ. Canh bèn thả cá rồi cùng mẹ về. Vừa thả tay khỏi cái sọt thì dương sự dần dần trở lại như thường. Về đến nhà, bà mẹ hỏi cớ làm sao, Canh kể hết sự thật. Bà mẹ lấy cái dây mây đan sọt phơi khô, đặt trên bếp. Bà sai cô của Canh cầm lên, thì dương sự đùn lên, thử vài lần đều hiệu nghiệm.
Đọc thêm
Bấy giờ Trần Dụ Tông bị bệnh dương sự không đứng lên được. Trị bệnh không công hiệu, sai người đi khắp trong nước tìm người trị được, hứa sẽ cho lộc của 1 nửa dân trong thiên hạ. Đến hỏi ở xã nọ, mẹ Canh nghe được, hỏi rằng: “liệt dương là bệnh gì?”, sứ giả kể lại chi tiết, bà mẹ nói: “nhà tôi có vật này, tất có thể trị được”. 2 mẹ con lấy sọt mây đưa sứ giả cầm về kinh, dâng lên vua, Dụ Tông đeo vào thì quả nhiên hùng tráng, sinh được 2 hoàng tử. Vua cho Trâu Canh là thần y, lưu trong cung để hầu thuốc, thưởng cho cơ man không kể xiết, sủng hạnh không ai bì nổi.
Canh được sủng ái rồi, lại quên lời Bắc khách, không phá nhà cũ. Sau này, con trai Canh thông dâm với cung nữ, việc bại lộ, bị tội, Canh bị đuổi về, điền sản lại như người bần tiện.
Nhân vật Trâu Canh có thật trong lịch sử. Nhưng hành trạng của vị này chép trong “Đại Việt Sử Kí Toàn Thư” thì khác xa so với truyện. Canh là con Trâu Tôn người phương Bắc. Tôn làm thầy thuốc đi theo quân Nguyên, đến khi quân Nguyên thua, thì bị bắt. Tôn ở nước ta, chữa thuốc cho các vương hầu thời đó, phần nhiều thấy công hiệu. Người trong nước nhiều lần cho Tôn ruộng, nô, thành ra giàu có. Canh nối nghiệp cha, trở thành danh y, nhưng không có hạnh kiểm. Hồi nhỏ vua Trần Dụ Tông, đi thuyền chơi Hồ Tây bị chết đuối, vớt được ở lỗ cống đơm cá. Thượng hoàng sai thầy thuốc Trâu Canh cứu chữa. Canh nói: “Dùng kim châm sẽ sống lại, nhưng chỉ sợ sẽ bị liệt dương”. Dùng kim châm thì quả như lời ông ta nói, từ đấy mọi người gọi Trâu Canh là thần y. Bấy giờ Trâu Canh thấy vua (Trần Dụ Tông) bị liệt dương, dâng phương thuốc nói rằng giết đứa bé con trai, lấy mật hòa với dương khởi thạch mà uống và thông dâm với chị hay em ruột của mình thì sẽ hiệu nghiệm. Vua làm theo, thông dâm với chị ruột là Công chúa Thiên Ninh[4] quả nhiên công hiệu. Canh từ đấy được yêu quý hơn, được ngày đêm luôn ở trong hậu cung hầu hạ thuốc thang. Canh liền thông dâm với cung nữ. Việc phát giác, Thượng hoàng (Trần Minh Tông) định bắt Canh chết, nhưng vì có công chữa khỏi bệnh cho vua nên được tha.
