Cuộc vây hãm núi Hiei, một sự kiện then chốt trong thời kỳ Sengoku đầy biến động của Nhật Bản, đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử đất nước.
Cuộc bao vây do lãnh chúa đầy tham vọng Oda Nobunaga chỉ huy vào năm 1571 đã dẫn đến sự phá hủy quần thể chùa Enryaku-ji và tàn sát các tu sĩ chiến binh cư trú ở đó.
Sự kiện này không chỉ làm thay đổi cục diện tôn giáo của Nhật Bản mà còn đánh dấu một bước tiến quan trọng hướng tới sự thống nhất đất nước dưới sự cai trị của Nobunaga.
Núi Hiei, quê hương của giáo phái Phật giáo Tendai có ảnh hưởng, từ lâu đã là pháo đài của tôn giáo và đôi khi là sức mạnh quân sự.
Các tu sĩ chiến binh của Enryaku-ji, được gọi là ‘sōhei’, có lịch sử tham gia vào các tranh chấp chính trị của đất nước, thường tận dụng vị trí chiến lược và sức mạnh võ thuật của mình để tác động đến kết quả.
Tuy nhiên, quyền lực và quyền tự chủ của họ bị đe dọa khi Nobunaga tìm cách củng cố quyền cai trị của mình và loại bỏ những thách thức tiềm tàng đối với quyền lực của ông ta.
Chế độ phong kiến Nhật Bản bị chia cắt bởi chiến tranh liên miên
Thời kỳ Sengoku (1467-1615), thường được gọi là Thời đại Chiến Quốc, là thời kỳ có nhiều biến động xã hội, âm mưu chính trị và xung đột quân sự gần như liên tục.
Trong thời kỳ này, Nhật Bản không phải là một quốc gia thống nhất mà là một tập hợp các lãnh địa phong kiến được cai trị bởi các daimyo, những lãnh chúa đầy quyền lực thường xuyên xảy ra chiến tranh với nhau.
Trong môi trường hỗn loạn này, các tu sĩ chiến binh của Núi Hiei, được gọi là ‘sōhei’, nắm giữ quyền lực đáng kể.
Các tu sĩ chiến binh của Enryaku-ji là ai?
Enryaku-ji là một tu viện của phái Tendai (Thiên thai) nằm trên núi Hiei ở Ōtsu, nhìn ra thành phố Kyoto. Enryaku-ji được thành lập vào đầu thời Heian vào năm 788 bởi nhà sư Saicho, còn được gọi là Dengyo Daishi, người đã du nhập giáo phái Tendai của Phật giáo đến Nhật Bản sau khi học tập tại Trung Quốc.
Enryaku-ji nhanh chóng phát triển về quy mô và tầm ảnh hưởng, trở thành một thành phố có nhiều ngôi chùa phụ, nơi ở của nhà sư và cơ sở giáo dục. Enryaku-ji đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của Phật giáo Nhật Bản, tạo ra một số giáo phái có ảnh hưởng khác như Tịnh độ, Thiền tông và Nichiren (Nhật Liên).
Các tu sĩ chiến binh, hay sōhei, của Enryaku-ji là một nét độc đáo của Phật giáo Nhật Bản thời trung cổ.
Họ là những tu sĩ đã cầm vũ khí để bảo vệ khu phức hợp tu viện của họ và lợi ích của tu viện.
Các sohei không phải là một nhóm thống nhất mà là một tập hợp được tổ chức lỏng lẻo gồm các nhà sư từ nhiều ngôi chùa và giáo phái khác nhau. Họ nổi bật nhất trong thời Heian và Kamakura (794-1333).
Các sohei được biết đến với kỹ năng võ thuật và sự sẵn sàng tham gia vào các cuộc tranh chấp thế tục.
Họ thường làm lính đánh thuê cho giới quý tộc và các nhân vật quyền lực khác, và họ không ngại sử dụng vũ lực để bảo vệ lợi ích của mình hoặc gây ảnh hưởng đến kết quả chính trị.
Quyền lực và quyền tự chủ của họ là những yếu tố quan trọng trong bối cảnh chính trị và tôn giáo của Nhật Bản thời trung cổ.
Sự trỗi dậy của Oda Nobunaga
Oda Nobunaga sinh năm 1534 trong gia tộc Oda, một gia đình gồm các lãnh chúa nhỏ ở tỉnh Owari.
Mặc dù khởi đầu tương đối khiêm tốn, Nobunaga đã thể hiện một đầu óc chiến lược nhạy bén và một tham vọng tàn nhẫn khiến ông trở nên khác biệt.
Sau cái chết của cha mình, Oda Nobuhide, vào năm 1551, Nobunaga đảm nhận vai trò lãnh đạo gia tộc trong bối cảnh tranh chấp nội bộ và các mối đe dọa từ bên ngoài.
Triều đại đầu tiên của ông được đánh dấu bằng một loạt chiến dịch quân sự nhằm củng cố quyền lực của ông ở Owari.
Tham vọng của Nobunaga vượt xa biên giới tỉnh quê hương ông. Ông hình dung ra một nước Nhật thống nhất dưới sự cai trị của mình, một giấc mơ đòi hỏi phải khuất phục các lãnh chúa đối thủ và vô hiệu hóa các mối đe dọa tiềm tàng.
Các chính sách của ông phản ánh tham vọng này. Ông thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, khuyến khích thương mại và thực hiện cải cách ruộng đất.
Ông cũng tỏ ra sẵn sàng tiếp thu các công nghệ nước ngoài, đặc biệt là súng cầm tay, vốn đóng một vai trò quan trọng trong những thành công quân sự của ông.
Một trong những chính sách đáng chú ý nhất của Nobunaga là cách tiếp cận tôn giáo của ông. Không giống như nhiều người cùng thời, Nobunaga tương đối khoan dung với Cơ đốc giáo, coi đó là đối trọng tiềm năng với các thể chế Phật giáo hùng mạnh đang thống trị Nhật Bản.
Tuy nhiên, lập trường này không áp dụng cho các tu sĩ chiến binh của Núi Hiei, những người mà sức mạnh quân sự và sự can thiệp chính trị đã đặt ra thách thức trực tiếp cho quyền lực của ông.
Cuộc xung đột của Nobunaga với các tu sĩ chiến binh
Việc Oda Nobunaga lên nắm quyền và tham vọng thống nhất Nhật Bản dưới sự cai trị của ông đã khiến ông xung đột với các sohei.
Nobunaga coi các tu sĩ tự trị và có quyền lực quân sự là mối đe dọa trực tiếp đến quyền lực của mình.
Về phần mình, các tu sĩ chiến binh nhìn sức mạnh ngày càng tăng của Nobunaga và sự khoan dung của ông đối với Cơ đốc giáo với sự nghi ngờ và thù địch.
Xung đột giữa Nobunaga và các sohei leo thang theo thời gian. Có những trường hợp sohei đứng về phía kẻ thù của Nobunaga hoặc trực tiếp chống lại lực lượng của ông ta.
Ngược lại, Nobunaga đáp trả bằng vũ lực, dẫn đến một loạt các cuộc giao tranh và chiến đấu.
Căng thẳng giữa hai bên tiếp tục gia tăng, đỉnh điểm là quyết định của Nobunaga mở cuộc tấn công tổng lực vào Núi Hiei, trung tâm quyền lực của sohei.
Đọc thêm
Cuộc vây hãm núi Hiei
Đến năm 1571, Oda Nobunaga đã củng cố quyền lực của mình ở miền trung Nhật Bản và sẵn sàng vô hiệu hóa mối đe dọa từ các tu sĩ chiến binh trên núi Hiei.
Quyết định tấn công của ông ta không hề được xem nhẹ. Núi Hiei là một địa điểm linh thiêng và quần thể đền Enryaku-ji là một tổ chức tôn giáo quan trọng.
Tuy nhiên, Nobunaga quyết tâm loại bỏ mọi trở ngại đối với tham vọng thống nhất Nhật Bản của mình, và sức mạnh quân sự cũng như sự can thiệp chính trị của sohei đã khiến họ trở thành mục tiêu.
Lực lượng của Nobunaga phát động cuộc tấn công vào núi Hiei vào tháng 9 năm 1571. Chi tiết chính xác của trận chiến có phần không rõ ràng do thiếu các tài liệu đương thời, nhưng người ta biết rằng lực lượng của Nobunaga đã tiến lên núi từ nhiều hướng, áp đảo các sohei bằng quân số vượt trội và bằng yếu tố bất ngờ.
Việc Nobunaga sử dụng súng, một công nghệ tương đối mới ở Nhật Bản vào thời điểm đó, cũng mang lại cho lực lượng của ông một lợi thế đáng kể.
Cuộc bao vây dẫn đến sự phá hủy hoàn toàn quần thể đền Enryaku-ji. Lực lượng của Nobunaga đã đốt cháy các tòa nhà và người ta nói rằng ngọn lửa có thể được nhìn thấy từ Kyoto.
Các sohei đã chiến đấu quyết liệt nhưng cuối cùng không thể chống chọi được với sự tấn công dữ dội.
Hiện chưa rõ con số thương vong nhưng người ta tin rằng hàng nghìn nhà sư cùng với dân thường sống trên núi đã thiệt mạng.
Các sohei hùng mạnh một thời ở núi Hiei đã bị xóa sổ một cách hiệu quả, và quần thể đền Enryaku-ji bị bỏ lại trong đống đổ nát.
Tác động của thất bại
Sự tàn phá của Enryaku-ji và sự tàn sát của các tu sĩ chiến binh đã tác động sâu sắc đến bối cảnh tôn giáo của Nhật Bản.
Quyền lực và ảnh hưởng của sohei, vốn là một thế lực quan trọng trong nền chính trị Nhật Bản trong nhiều thế kỷ, đã bị loại bỏ một cách dứt khoát.
Cuộc vây hãm núi Hiei đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến dịch thống nhất Nhật Bản của Nobunaga.
Khi mối đe dọa từ các tu sĩ chiến binh bị vô hiệu hóa, Nobunaga có thể củng cố quyền lực của mình ở miền trung Nhật Bản và chuyển sự chú ý sang các đối thủ khác.
Cuộc bao vây đã thể hiện sức mạnh quân sự của Nobunaga và sự sẵn sàng thực hiện các biện pháp quyết liệt để đạt được mục tiêu của mình, khiến các daimyo khác vừa sợ hãi vừa tôn trọng ông.
Cuộc bao vây cũng có tác động tâm lý đáng kể. Việc phá hủy một tổ chức tôn giáo quan trọng như vậy đã gửi một thông điệp rõ ràng tới các đối thủ tiềm tàng khác về chặng đường mà Nobunaga sẵn sàng thực hiện để đạt được tham vọng của mình.
Điều này chắc chắn đã đóng một vai trò quan trọng trong các chiến dịch tiếp theo của ông và thành công cuối cùng của ông trong việc đưa phần lớn Nhật Bản về dưới sự kiểm soát của mình.
