# Vua Charles I: Thực Sự Tồi Tệ Nhất Lịch Sử Anh?
Mọi người đều biết rằng Vua Charles I là một trong những vị vua kém thành công nhất trong lịch sử nước Anh. Quan điểm này đã được các sử gia hiện đại củng cố qua nhiều thế kỷ. Nhưng liệu có phải tất cả đều đúng? Có lẽ đã đến lúc chúng ta xem xét một góc nhìn khác—một góc nhìn cho rằng Charles I không hẳn là một vị vua tồi, mà chỉ là một người đàn ông bất hạnh, sinh ra không đúng thời điểm.
Đêm Trước Trận Edge Hill: Khởi Đầu Của Một Bi Kịch
Đêm Trước Trận Edge Hill, bức tranh của Charles Landseer (1842), khắc họa khoảnh khắc căng thẳng trước trận chiến định mệnh năm 1642. Đó là thời điểm Charles I đứng trước nguy cơ mất ngai vàng—và cuối cùng là mất cả mạng sống.
Nhà sử học Barry Coward từng miêu tả Charles I là “vị quân vương bất tài nhất nước Anh kể từ thời Vua Henry VI.” Robert Hutton còn khẳng định ông là “vị vua tệ nhất kể từ thời Trung Cổ.” Nhưng John Phillips Kenyon lại đưa ra một nhận xét công bằng hơn: “Charles Stuart là một con người đầy mâu thuẫn và gây tranh cãi.”
Vậy, Charles I có thực sự xứng đáng với danh hiệu “Vua Tệ Nhất Nước Anh”? Liệu ông có mất ngai vàng—và sau đó là đầu—chỉ vì số phận trớ trêu, chứ không phải do năng lực kém cỏi?
Charles I: Một Vị Vua Bất Tài?
Charles I thường bị xếp chung với những vị vua và nữ hoàng kém may mắn khác trong lịch sử Anh:
– Ethelred the Unready – Đánh mất vương quốc vào tay người Viking.
– Vua John – Ký Hiến chương Magna Carta, làm suy yếu quyền lực hoàng gia.
– Richard III – Bị giết trong trận Bosworth, bị gán tiếng giết cháu để đoạt ngôi.
– Jane Grey – Chỉ làm nữ hoàng trong 9 ngày.
– Edward VIII – Thoái vị vì tình yêu với Wallis Simpson.
Vậy Charles I đã làm gì để bị xếp vào danh sách này?
Ông không chỉ mất ngai vàng—ông còn bị xử tử vì tội phản quốc, trở thành vị vua duy nhất trong lịch sử Anh chịu số phận bi thảm này.
Ngày Định Mệnh: 30 Tháng 1, 1649
Ngày 30 tháng 1 năm 1649, Charles I bước lên đoạn đầu đài trước Cung điện Whitehall. Thomas Herbert, người hầu trung thành của ông, kể lại rằng đó là “cảnh tượng đau lòng nhất” ông từng chứng kiến.
Nhưng Charles I đã đối mặt với cái chết một cách dũng cảm. Ông yêu cầu mặc thêm một chiếc áo để không run rẩy trước đám đông—không phải vì lạnh, mà vì không muốn bị coi là hèn nhát.
Sau khi ông qua đời, Oliver Cromwell lên nắm quyền, trở thành “Người Bảo Hộ” của Khối Thịnh Vượng Chung. Nền quân chủ gần như sụp đổ.
Những Sai Lầm Khiến Charles I Mất Lòng Dân
1. Hôn nhân với một người Công giáo – Vợ ông, Henrietta Maria, là một tín đồ Công giáo sùng đạo. Nhiều người Anh lo sợ ông bị ảnh hưởng và muốn đưa Giáo hội Anh trở lại gần với Công giáo.
2. Áp đặt Sách Cầu nguyện Anh lên người Scotland – Năm 1637, Charles I yêu cầu người Scotland sử dụng sách cầu nguyện Anh, dẫn đến cuộc nổi dậy và mất lòng dân phương Bắc.
3. Thờ ơ với phúc lợi công – Ông không quan tâm đến các vấn đề dân sinh, như việc áp đặt hệ thống thoát nước ở Fens, gây ảnh hưởng đến hàng ngàn người.
4. Giải tán Nghị viện – Charles I tin vào “Quyền Thiêng Liêng của Vua”, cho rằng mình chỉ phải trả lời trước Chúa. Ông giải tán Nghị viện ba lần, thậm chí cai trị một mình suốt 11 năm.
Nhưng… Liệu Charles I Có Thực Sự Tệ?
1. Phát Triển Hải Quân Hoàng Gia
Charles I là một trong những vị vua đầu tiên nhận ra tầm quan trọng của hải quân. Ông đầu tư vào đóng tàu chiến, mở rộng hạm đội, và củng cố hệ thống chỉ huy.
2. Thiết Lập Hòa Bình
Khác với các tiên vương thích chiến tranh, Charles I tập trung vào ngoại giao. Ông ký Hiệp ước Susa (1629) và Hiệp ước Madrid (1630), chấm dứt sự tham gia của Anh trong Chiến tranh Ba Mươi Năm—một cuộc chiến tốn kém và vô nghĩa.
3. Bảo Trợ Nghệ Thuật
Charles I là một nhà sưu tầm nghệ thuật đam mê. Ông mua lại bộ sưu tập của Công tước xứ Mantua, bao gồm các tác phẩm của Titian, Raphael, và Caravaggio. Bộ sưu tập của ông sau này trở thành nền tảng của Royal Collection—bộ sưu tập nghệ thuật tư nhân lớn nhất thế giới.
4. Khoan Dung Tôn Giáo
Dù bị coi là thiên vị Công giáo, Charles I thực sự cố gắng giảm căng thẳng tôn giáo. Năm 1633, ông ban hành Tuyên ngôn Thể thao, cho phép người dân giải trí vào Chủ nhật sau giờ lễ—một hành động nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn trong bối cảnh thời đó.
Di Sản Của Charles I: Một Vị Vua Bị Hiểu Lầm?
Ngày nay, tượng Charles I vẫn đứng sừng sững tại Quảng trường Trafalgar, London—điểm trung tâm để đo khoảng cách đến mọi nơi trong thành phố.
Vào ngày đăng quang của Charles III (6/5/2023), đoàn xe hoàng gia đã đi ngang qua bức tượng này. Khoảnh khắc hai vị vua Charles “gặp nhau” qua dòng thời gian khiến nhiều người xúc động.
Nữ hoàng Victoria từng bày tỏ sự đồng cảm với Charles I và con gái ông, Elizabeth Stuart—người chết trong cảnh tù đày. Bà cho dựng một tượng đài tưởng niệm với dòng chữ: “Vì lòng tôn kính đức hạnh của công chúa, và sự đồng cảm với số phận bi thảm của nàng.”
Kết Luận: Charles I—Vị Vua Tồi Hay Nạn Nhân Của Thời Cuộc?
Charles I có thể không phải là một nhà chính trị xuất sắc, nhưng ông cũng không hoàn toàn vô dụng. Ông là một người chồng trung thành, một người cha yêu thương con cái, một người đam mê nghệ thuật, và một vị vua luôn tin rằng mình cai trị vì ý Chúa.
Như William Laud, Tổng Giám mục Canterbury, từng nói: “Charles I là một vị vua ôn hòa và nhân từ, không biết cách trở nên vĩ đại.”
Có lẽ, đó là cách chúng ta nên nhớ về ông—một con người đầy mâu thuẫn, nhưng không hẳn là một thất bại hoàn toàn.
Bài viết liên quan
- Giáng sinh thời Trung Cổ diễn ra thế nào?
- Đế quốc Ottoman
- Thời Trung Cổ đối phó kỵ binh hạng nặng kiểu gì?
