Hy Lạp Cổ Đại

Giai thoại con ngựa thành Troia

Thủ đoạn quân sự nổi tiếng nhất đã đi vào văn hóa thế giới là Con ngựa thành Troy, được coi là tấm gương về sự khéo léo và kiên trì

Trojan Horse from Greek mythology. The image shows the massive wooden horse being brought into the city of Troy

Thủ đoạn quân sự nổi tiếng nhất đã đi vào văn hóa thế giới là Con ngựa thành Troy, được coi là tấm gương về sự khéo léo và kiên trì. Đồng thời cũng là thí dụ điển hình về sự lừa dối và tàn nhẫn – đến nỗi người Trung Đông về sau có câu cách ngôn: “Hãy sợ những người Dana mang quà đến!”.

Quả thực, chỉ với sự giúp đỡ của con ngựa giả này, quân Hy Lạp mới có thể chiếm được thành Troy – trước đó suốt chục năm trời họ đã tấn công tòa thành này trong vô vọng. Sự kiện này diễn ra trong tháng 4 hoặc tháng 5 (tùy tham chiếu theo lịch Julia hay lịch Gregorian) năm 1184 tr CN hoặc 1209 tr CN (chỉ là con số ước đoán gần đúng mà thôi).

Điều đáng nói là trong các thư tịch cổ, thời điểm thành Troy thất thủ rất khác nhau về ngày tháng. Có một thời điểm được Erastophenes ghi nhận, thời điểm khác được ghi trên đá cẩm thạch Parian. Và một số con số khác. Nhưng cả người Hy Lạp lẫn người La Mã đều không nghi ngờ tính xác thực của sự kiện này.

Nhưng chúng ta biết thời gian trong năm tốt hơn họ một chút. Được biết, thành Troy thất thủ sau ngày xuân phân. Và mặc dù các tác giả cổ đại có ý kiến rất khác nhau, nhưng nhìn chung mọi thứ đều hướng đến cuối tháng Tư. Và nếu bạn tin vào một số nguồn và lịch về ngày tháng lịch sử, thì với sự trợ giúp của con ngựa gỗ, quân Hy Lạp đã chiếm được thành Troy vào ngày 24 tháng 4.

Cuộc chiến thành Troy nổ ra do con trai của vua thành này (vua Priam) là Paris đã cướp vợ của vua xứ Sparta (vua Menelaus) là nàng Helen Xinh đẹp. Các nguồn và các tác phẩm nghệ thuật cổ xưa còn thẳng thừng đề cập đến việc Paris không chỉ cướp vợ mà còn dọn sạch kho bạc của vua Menelaus.

Có vẻ như việc đòi lại kho báu là nguyên nhân chính để vua Menelaus động binh, vì trong quá trình chiếm thành Troy, Menelaus đã suýt đâm chết Helen. Chỉ đến giây phút cuối cùng ông mới tỉnh lại. Người ta cho rằng các vị thần đã nhóm lại ngọn lửa tình yêu trong ông.

Tất cả những chuyện trên đây là theo lời kể của Homer. Còn trong thực tế lịch sử, thành Troy đã bị tấn công và chiếm giữ bởi những người Hy Lạp hoàn toàn khác, chứ không phải người Sparta. Đó là người Achaeans hay còn được gọi là người Danaans. Họ thuộc về nền văn hóa Cretan-Mycenaean phát triển; sau đó, vào cuối thiên niên kỷ thứ 2 trước Công nguyên, họ đã bị người Dorian chinh phục. Sẽ có một sự suy tàn mạnh mẽ tương đương với đêm trường Trung Cổ, và chỉ sau đó một thời kỳ hưng thịnh mới mới bắt đầu.

Thần thoại của Hy Lạp cổ đại được tạo ra dưới hình thức như chúng ta biết bởi những kẻ chinh phục Dorian, bao gồm cả Homer, nhưng tất cả các nhân vật trong đó đều là người Achaeans. Về sau chúng ta gọi hậu duệ sót lại của dân tộc này là người Philistines hay người Palestine.

Suốt 10 năm người Hy Lạp không thể chiếm được thành Troy. Trong thời gian này, những anh hùng giỏi nhất của cả hai bên đã chết – Achilles và Hector. Có hơn 300 trận đấu cá nhân và 4 trận chiến lớn. Cuộc chiến đã bất phân thắng bại đã khiến tất cả mọi người kiệt sức. Sau đó, người Hy Lạp đã dùng đến một xảo thuật. Người ta tin rằng tác giả của ý tưởng này là Odysseus, người nổi tiếng vì những điều như vậy. Nhưng các nguồn trước đó gán nó cho một nhân vật khác, người không quá nổi tiếng – nghệ sĩ và thợ thủ công Epeius. Odysseus chỉ ủng hộ anh ta và phát triển ý tưởng.

Theo ý tưởng, người Achaeans đã tháo ván thuyền làm một con ngựa gỗ khổng lồ và giấu binh lính trong đó. Sau đó phía Hy Lạp giả vờ rút quân về nước, mà thực ra họ chỉ trốn khỏi tầm mắt của quân Troy, nhưng không xa. Con ngựa gỗ khổng lồ được để lại như một món quà. Người Troy vui mừng kéo con ngựa vào thành và tổ chức ăn mừng chiến thắng. Đêm, khi họ no say ngủ vùi, các chiến binh Hy Lạp chui ra khỏi bụng ngựa, tấn công thành phố, kết hợp quân chủ lực từ ngoài đánh vào.

Cần biết, ý tưởng này không mới. Kế “quà biếu nham hiểm” đã được thực hiện bởi Djehuti, vị tướng tài của pharaoh Ai Cập Thutmose III trị vì Vương quốc Mới. Để xâm nhập thành phố nổi loạn Yupa, Djehuti đã giả vờ gửi biếu họ 200 giỏ quà.

Mỗi “giỏ quà” chứa một chiến binh cùng 3 thanh đoản kiếm và được khiêng bởi hai chiến binh nữa. Như vậy, 600 người có vũ khí lọt được vào thành cùng lúc và cuối cùng họ đã chiếm được pháo đài. Chuyện này xảy ra vào thế kỷ 15 trước Công nguyên, tức là trước Chiến tranh thành Troy 300 năm. Người Achaeans có mối quan hệ chặt chẽ với Ai Cập nên có thể đã biết về kế này.

Trở lại với con ngựa thanh Troy và những diễn biến cụ thể.

Epeus đã sử dụng ván tháo ra từ chiến thuyền để đóng một con ngựa gỗ; một nhóm chiến binh do Odysseus chỉ huy được giấu kín bên trong bụng ngựa. Khi giả vờ rút quân, người Hy Lạp để lại con ngựa và một chiến binh tên Sinon nấp trong đám lau sậy gần đó.

Khi người Hy Lạp ra khơi, quân Troy vui mừng đổ ra xem khu trại bỏ hoang và hân hoan chiêm ngưỡng “quái vật gỗ”, rồi tranh luận nên kéo nó vào thành hay ném nó xuống biển thì tốt hơn.

Ý kiến chưa ngã ngũ và Sinon bị bắt được đưa đến. Anh ta rất chân thành cho biết mình suýt bị hiến tế cho các vị thần, nhưng đã trốn thoát và ẩn náu trong đám lau – đó là câu chuyện do Odysseus sáng tác sẵn. Những giọt nước mắt vì số phận cay đắng và thái độ chân thành rất mực của “nam diễn viên Sinon” đã khiến vua Priam cảm động.

Nhưng tự nhiên người Troy hỏi đó là loại ngựa gì và nó được chế tạo để làm gì. Sinon đã buộc phải tùy cơ ứng biến, nói rằng con ngựa được người Hy Lạp tạo ra để xoa dịu nữ thần chiến tranh Athena vì họ đã lấy đi ngôi đền Pallas của nàng. Anh ta khẳng định, con ngựa sẽ là bùa hộ mệnh vững chắc của thành Troy nếu nó được dựng ở trước đền thờ Athena trong thành.

Ý tưởng nghe có lý. Nhưng vị thượng tế của đền thờ Apollo, Laoocoon, và con gái của Priam, Cassandra, phản đối con ngựa một cách gay gắt. Cassandra hét lên rằng nếu họ mang con ngựa vào thành thì Troy sẽ diệt vong. Nhưng trước đây họ đã từng không nghe theo những lời tiên tri của cô, và bây giờ, đang ngập tràn vui sướng vì món quà con ngựa, họ bỏ ngoài tai tất tật.

Con ngựa hóa ra lại quá to lớn và thậm chí không thể đi qua cổng. Để kéo ngựa vào, cần dỡ bỏ một phần cổng thành. Suốt thời gian này các chiến binh ngồi bên trong hoàn toàn im lặng. Nhưng họ suýt bị lộ – do kích thước lớn, khi bị kéo qua cổng, nhiều lần con ngựa va vào tường, khiến áo giáp và vũ khí vang lên khủng khiếp, nhưng quân Troy không nghe thấy gì ngoài tiếng la hét của chính mình.

Sau đó họ mở tiệc ăn mừng chiến thắng cùng món quà kỳ diệu. Nhưng Helen Xinh đẹp, người không hề muốn quay lại với Minelaus, cũng nghi ngờ có điều gì đó không ổn. Nàng đứng bên con ngựa và bắt đầu gọi họ bằng giọng của vợ các chiến binh. Một người suýt đáp lại, nhưng Odysseus đã kịp thời bịt miệng anh ta.

Khi quân Troy vui vẻ say khướt và ngủ vùi, Sinon đốt một đống lửa lớn làm tín hiệu cho các tàu Hy Lạp từ nơi ẩn nấp lao về phía thành Troy. Sau đó, anh ta chạy đến chỗ con ngựa và nói rằng đã có thể bắt đầu hành động. Người Achaeans lặng lẽ chui ra khỏi bụng ngựa, chia nhau ra chạy khắp các đường phố và trước tiên là đốt nhà khắp nơi gây hoảng loạn.

Dù có phần bị bất ngờ nhưng quân Troy vẫn chống cự quyết liệt – toán quân của Odysseus suýt bị đánh bật. Tuy nhiên, lúc đó đại quân Hy Lạp đã tới kịp, và kết cục là thành Troy thất thủ.

Đây là câu chuyện về việc con ngựa giả đã góp phần kết thúc Chiến tranh thành Troy, những huyền thoại về nó sẽ trở thành một phần quan trọng của toàn bộ nền văn hóa cổ xưa… Trong một thời gian dài người ta cho rằng Homer đã hư cấu ra thành Troy chứ nó không tồn tại trên thực tế. Cho đến khi Heinrich Schliemann tìm thấy vết tích tòa thành vào năm 1873.

Các cuộc khai quật hiện đại cho thấy tòa thành này được thành lập cách đây rất lâu, đã nhiều lần bị phá hủy và xây dựng lại. Thành Troy thuộc thời kỳ mà chúng ta đang xét tới dường như nằm ở lớp VIIa. Nhưng chúng ta vẫn không biết chắc chắn lớp nào trong số các lớp lộ ra thuộc về thời đại vua Priam…

Đánh giá post

KHÁM PHÁ


Ảnh Việt Nam Xưa

  • Một gia đình người Việt giầu có vào năm 1870 (ảnh đã được phục chế màu)
  • Những nhạc công người Việt đang biểu diễn - Sài Gòn 1866
  • Lễ hội Phủ Dầy - Nam Định xưa, cách đây hơn 100 năm
  • Một ngôi miếu ở làng quê Bắc bộ từ những năm 1910s
  • Lễ hội Phủ Dầy - Nam Định xưa, cách đây hơn 100 năm
  • Lễ hội Phủ Dầy - Nam Định xưa, cách đây hơn 100 năm
  • Một vị chức sắc làng Xa La, tỉnh Hà Đông cũ - Ảnh năm 1915
  • Ảnh chụp cụ đồ Nho từ đầu thế kỷ XX
  • Hai vợ chồng người nông dân Bắc bộ năm 1910
  • Tục ăn trầu của phụ nữ Việt xưa
  • Tục ăn trầu của phụ nữ Việt xưa
  • Chân dung phụ nữ Việt Nam trước năm 1915
  • Chân dung một gia đình khá giả ở Miền Bắc
  • Mệ Bông Nguyễn Thị Cẩm Hà
  • Trạm tàu điện bờ hồ (nhìn từ góc Hàng Đào
  • Su ra doi cua tuyen ngon doc lap my
  • Đoạn trích từ Nhật ký của Nữ hoàng Victoria. Nguồn: Royal Collection Trust, Luân Đôn
  • Chân dung gia đình hoàng gia năm 1846
  • Nữ hoàng Victoria và Abdul Karim tại Cung điện Buckingham. Nguồn: The New York Times
  • Chân dung Thằng Mõ chụp năm 1902
  • Lính hầu đang khiêng một vị chức sắc cấp huyện đi công vụ, ảnh chụp từ đầu thế kỷ XX
  • Học sinh đi học những năm cuối thế kỷ XIX
  • Những người bán hàng rong ven đường ở Bắc kỳ đầu thế kỷ XX
  • Không ảnh Hà Nội năm 1926
  • Một vị quan lớn cùng đoàn tuỳ tùng và lính cắp gươm, tráp theo hầu - Ảnh từ đầu thế kỷ XX
  • Ngày Tết của một gia đình khá giả ở miền Bắc những năm 1920s