Ai cũng biết thức uống quốc hồn quốc túy của nước Anh là trà. Nhưng có thể bạn chưa biết, quốc gia này còn sở hữu một thức uống có cồn đậm chất riêng: Gin.
Gin – vốn được tạo ra để làm thuốc – đã bắt đầu chiếm lĩnh nước Anh từ thế kỷ 17, và sự “thống trị” đó vẫn tiếp diễn đến ngày nay. Không phân biệt giàu nghèo, gin được yêu thích bởi mọi tầng lớp, từ những kẻ muốn say sưa quên sầu cho đến giới thượng lưu muốn thư giãn giải trí.
Ngày nay, Gin đã trở thành một đồ uống có cồn phổ biến trên toàn thế giới, là nguồn cảm hứng cho những nhà sản xuất nhỏ lẻ muốn đem lại hương vị mới lạ cho thị trường.
Vậy Gin là gì?
Gin là một loại rượu mạnh không màu, trong suốt, được làm từ ngũ cốc nghiền, thêm quả bách xù (juniper berries) vào để tạo hương vị chủ đạo. Có nhiều dòng rượu tương tự như gin, và mỗi quốc gia lại có những quy định riêng cho việc dán nhãn mác “gin”. Ví dụ, tại Mỹ, gin được phân loại là đồ uống có cồn với ít nhất 40% alcohol và hương vị đặc trưng của quả bách xù.
Các dòng gin có thể được làm ngọt bằng nhiều cách, nhiều nguyên liệu khác nhau. Tuy nhiên “London dry gin” nổi bật chính bởi vị nguyên bản không hề thêm chất tạo ngọt nào.
Một số loại Gin bạn nên biết
Jenever, đôi khi được gọi là “gin Hà Lan”, là một loại tinh chất có cồn tương tự gin và là đồ uống quốc gia của Hà Lan. Jenever thường có vị mạch nha, được ủ trong những thùng gỗ trước đó dùng cho rượu whiskey Mỹ. Nó có thể mang hương vị của loại hạt làm ra rượu, thường là lúa mạch đại mạch (barley), lúa mì (wheat) hoặc lúa mạch đen (rye). Vì thế, dòng Oude Jenever có dư vị mạch nha, gỗ, khói, rất giống rượu whiskey.
Có một loại thú vị nữa là “Sloe gin”, nhưng thật ra… không làm từ gin! Đây là một thức uống có cồn màu đỏ, với nền từ gin chính hiệu, thêm quả mận gai (sloe, họ hàng với mận) đặc trưng ở nước Anh. Sloe gin cũng được sản xuất tại Mỹ, đôi khi dùng các loại quả ngoại lai tương tự mận gai
Tiền thân của Gin
Yếu tố cốt lõi làm nên Gin chính là quả bách xù. Người ta cho rằng các thầy tu người Ý đã dùng quả bách xù để tạo hương vị cho rượu mạnh ngay từ thế kỷ thứ 11. Bách xù được xem như dược thảo và là thành phần phổ biến trong hòm thuốc của các lang y. Rượu vị bách xù ban đầu được dùng trong y tế với nhiều công dụng. Thế nhưng chính bản thân rượu lại khiến loại “thuốc” này phổ biến hơi… quá mức cần thiết.
Tuy nhiên, lịch sử của gin chính thức bắt nguồn từ Hà Lan, du nhập vào quần đảo Anh ở thế kỷ thứ 17. Trước khi hiện diện ở Anh, nó đã được giới thiệu tới các binh sĩ nước này vào năm 1585, khi họ đóng quân ở Antwerp để chiến đấu chống lại người Tây Ban Nha trong Chiến tranh Tám Mươi Năm.
Loại rượu này khi đó chính là jenever. Lấy cảm hứng từ đó, nhiều dòng rượu khác cũng ra đời, được làm từ hồi hương, thìa là Ai Cập (caraway seeds) cùng một số thảo mộc khác. Yếu tố “bắt buộc” chính là quả bách xù. Đến thế kỷ 17, những thức uống này trở nên vô cùng phổ biến ở Anh, và được bán như thuốc chữa bách bệnh như sỏi thận, bệnh gout, đau thắt lưng,…
Bắt đầu sản xuất tại Anh
Năm 1638, Vua Charles I cho thành lập Hiệp Hội Các Nhà Chưng Cất tại Luân Đôn, và các phiên bản jenever bắt đầu được sản xuất tại đây. Mặc dù khá thành công, gin vẫn chưa phải là biểu tượng văn hóa Anh như sau này.
Người ảnh hưởng lớn nhất tới ngành công nghiệp sản xuất gin chính là Vua William III, hay William xứ Orange, vua của Hà Lan, đồng thời cũng là Vua của Anh và Ireland vào ngày 22 tháng 1 năm 1689. Ông đã quảng bá mạnh mẽ cho thức uống này ở Anh, được dân chúng đón nhận nồng nhiệt. Sự kiện này được nhớ đến như Cách mạng Vinh Quang (Glorious Revolution), và biến London thành trung tâm của thế giới Gin.
Cơn Sốt Rượu Gin ở London: Khi “Nước Mắt Người Mẹ” Dìm Chìm Xã Hội
Vào thế kỷ 18, “Cơn sốt Gin London” đã gây ra những vấn đề vô cùng nghiêm trọng tại Luân Đôn. Tương tự như các đại dịch do ma túy gây ra hiện nay, vấn nạn này khiến chính phủ Anh phải ban hành những đạo luật nghiêm ngặt để kiểm soát việc sản xuất và tiêu thụ gin. Đối với người dân Luân Đôn, những người vốn chỉ quen với thứ đồ uống nhẹ như bia, tác động của rượu gin quả là tai họa, đến mức nó được đặt biệt danh là “nước mắt người mẹ”.
Chính phủ đã thực sự coi trọng vấn nạn này. Năm 1729, “Đạo luật Gin” đầu tiên được ban hành. Sau đó là 7 đạo luật lần lượt được đưa ra, mỗi đạo luật đều cố gắng hạn chế việc kinh doanh rượu gin. Nhưng lần nào người dân cũng tìm ra các cách thức rất “khéo léo” để lách luật.

Năm 1734, một vụ án mạng kinh hoàng đã đánh thức sự phản đối mạnh mẽ của xã hội đối với rượu gin. Vào ngày 29 tháng 1, Judith Defour cùng đứa con gái hai tuổi Mary, sống tại khu cứu tế giáo xứ Bethnal Green, nơi Judith cũng làm công việc dệt sợi. Một ngày nọ, khu nhà tế bần đã mặc cho Mary một chiếc váy lót mới. Judith đưa con gái ra ngoài chơi vài giờ, nhưng khi trở về, cô trong tình trạng say xỉn và đứa con gái thì đã biến mất không dấu vết. Sau khi bị thẩm vấn, Judith thừa nhận mình đã bỏ con gái trong một cánh đồng. Sau quá trình điều tra, Mary được tìm thấy trong tình trạng không còn sự sống. Judith đã bóp cổ con gái mình và bán quần áo của đứa trẻ để mua rượu gin.
Judith bị kết tội giết người và bị kết án tử hình.
Vụ việc này đã thu hút sự chú ý rất lớn, và người dân Luân Đôn bắt đầu các chiến dịch quyết liệt để chấm dứt tình trạng lạm dụng rượu gin trong cộng đồng. Chính phủ thậm chí còn thuê người cung cấp thông tin nhằm bắt những kẻ coi thường các đạo luật.
Đạo luật Gin năm 1736, vốn áp đặt mức phí cực kỳ đắt đỏ cho các nhà sản xuất rượu gin, đã thất bại trong việc tạo ra những thay đổi cần thiết. Các nhà lập pháp đã cố gắng giảm sản xuất và tiêu thụ rượu gin bằng cách cấm sản xuất gin nếu không có giấy phép cực kỳ đắt đỏ. Kết quả là chỉ có hai người mua giấy phép. Trong khi đó các cơ sở chưng cất khác vẫn tiếp tục hoạt động bất hợp pháp và sản xuất gin kém chất lượng, thường là rất độc hại.
Khi rượu gin xâm chiếm cuộc sống người dân Luân Đôn, tỷ lệ sinh giảm xuống mức thấp hơn cả tỷ lệ tử vong. Gin chính là nguyên nhân. Các bậc cha mẹ say sưa bỏ bê con cái, và tình trạng bất lực trở nên phổ biến khi người ta quá say để có thể hoạt động trong xã hội. Nỗ lực kiểm soát việc sản xuất rượu gin cuối cùng lại tạo ra một mạng lưới bất hợp pháp những người làm gin rẻ tiền, thường pha với các chất độc hại cao như nhựa thông và axit sulfuric.
Kết quả là dân số lúc này vô cùng yếu ớt, bệnh tật. Người nghèo tiêu xài số tiền ít ỏi kiếm được chỉ để say xỉn rồi dành phần thời gian còn lại nằm bất tỉnh trên rơm ở phía sau các cửa hàng gin. Trong khi đó, các cung cấp thông tin bị biến thành mục tiêu, và tội phạm bạo lực gia tăng do hoạt động buôn bán gin bất hợp pháp.
Để che giấu hoạt động của mình, những người bán gin đã sáng tạo ra “Puss and Mew” (tạm dịch: Mèo kêu). Họ tự chặn mình trong một căn phòng và giao dịch với khách hàng qua một ngăn kéo dùng để đưa tiền và rượu gin qua. Trào lưu là khách hàng sẽ đến gần ngăn kéo, nói “puss” (tiếng mèo kêu), và nhét tiền vào ngăn kéo. Người bán sẽ đáp lại bằng “mew”, lấy tiền và chuyển lại gin qua ngăn kéo. Một hình thức khác liên quan đến một khe để nhét tiền và một cái ống mà người bán có thể rót rượu gin qua.
Biểu tượng mèo “Tom già” (old tom cat) thường được sử dụng để đánh dấu các điểm bán hàng này. Và kết quả là, hình ảnh mèo trở nên liên tưởng đến hoạt động buôn bán gin. Một loại gin ngọt hơn có tên “old tom” cũng được phát minh và trở nên cực kỳ phổ biến vào thời điểm đó. Dạng gin này trở nên kém phổ biến hơn sau Cơn sốt Gin ở Luân Đôn nhưng trong những năm gần đây đã xuất hiện trở lại, đặc biệt là trong thị trường gin thủ công.
Để chống lại gin độc hại và làn sóng tội phạm bạo lực, hoạt động kinh doanh rượu gin một lần nữa phải được hợp pháp hóa và Đạo luật Gin năm 1736 đã bị bãi bỏ vào năm 1743.
Trong vài năm tiếp theo, chính phủ chứng kiến tiến triển chậm chạp trong việc kiểm soát đại dịch. Giấy phép và thuế quan trở nên phải chăng, và các cơ sở kinh doanh trở nên hợp pháp và đáng kính hơn. Các thành phần tội phạm dần biến mất vì đây trở thành một hoạt động không có lợi nhuận.
Tuy nhiên, gin vẫn tiếp tục là một vấn đề nghiêm trọng đối với người dân Luân Đôn. Mùa màng thất bát vào năm 1757 đã mang lại cho chính phủ một thành công bất ngờ. Do thiếu ngũ cốc, hoạt động chưng cất rượu gin đã bị cấm. Vụ thu hoạch kém vào năm sau đã kéo dài lệnh cấm. Khi lệnh cấm được dỡ bỏ vào năm 1760, chi phí thuế cũng tăng lên, dẫn đến giá thành sản phẩm cuối cùng cũng “đội” lên, và say sưa bằng gin trở nên tốn kém hơn say bia. Xã hội Luân Đôn dần trở lại trạng thái tỉnh táo tương tự như trước Cơn sốt Gin.
Với sự tăng giá, gin trở thành một loại đồ uống hấp dẫn hơn đối với tầng lớp thượng lưu.
Gin – Loại rượu gắn liền cùng lịch sử thuộc địa Anh
Gin trở thành đồ uống không thể thiếu trong thời kỳ thuộc địa của Anh, đặc biệt ở những vùng khí hậu nóng ẩm. Để phòng chống muỗi và trị sốt rét, người ta thường uống một loại thuốc đắng tên là quinine pha cùng nước tonic. Mà vị đắng ơi là đắng, thế nên gin được thêm vào để dễ uống hơn. Và rồi, “gin & tonic” ra đời, trở thành món đồ uống phổ biến khắp thế giới, gắn liền với dấu ấn của thời thuộc địa Anh.
Ở những nơi như Kenya và Ấn Độ, nơi sốt rét là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng (và vẫn còn cho tới tận ngày nay), nhu cầu về rượu gin rất cao.
Trong suốt thế kỷ 19 và 20, nhiều doanh nhân đã thử nghiệm dùng gin làm nền cho các loại rượu mùi khác.
Năm 1823, James Pimm giới thiệu thương hiệu rượu mùi có nền từ gin của mình, sau này được biết đến với tên gọi Pimm’s No.1 Cup. Với hương vị từ gia vị và cam quýt, thức uống này trở nên phổ biến khi được pha với các loại nước giải khát khác như nước chanh.
Nhiều loại gin khác cũng được phát triển trong thời kỳ này, bao gồm cả sloe gin, được tạo hương vị từ quả mận gai.
Gin trong thế kỷ 21
Trong suốt thế kỷ 20, gin vẫn là một thức uống phổ biến, đặc biệt là ở Anh, góp phần hình thành nét văn hóa riêng của đất nước này. Tuy nhiên, từ năm 2013 trở đi, gin thực sự trở lại mạnh mẽ khi hàng loạt doanh nghiệp chưng cất thủ công ra đời. Gin thủ công ngày càng phổ biến, với vô vàn doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động ở Anh và những khu vực từng chịu ảnh hưởng bởi thuộc địa Anh như Nam Phi và Úc.
Ngày nay, gin được coi là thức uống thời thượng và trở nên phổ biến với thế hệ trẻ. Điều này phần lớn là nhờ sự phát triển của ngành công nghiệp gin thủ công, nhắm đến đối tượng khách hàng đa dạng. Sự thay đổi này đặc biệt rõ rệt ở Nam Phi, nơi ngành gin thủ công có sự tăng trưởng chưa từng có. Thị trường gin ở Nam Phi đạt 36,6 triệu đô la Mỹ vào năm 2023 và dự kiến sẽ tăng trưởng hơn 14% mỗi năm trong vài năm tới.
Gin tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong việc kinh doanh và tiêu thụ rượu trên toàn thế giới. Đây là một thức uống phổ biến ở nhiều nước châu Âu, Hoa Kỳ, Philippines, Nhật Bản, Ấn Độ và Nam Phi.
Không thể bàn đến gin mà không nhắc tới các loại cocktail sử dụng rượu này, như Negroni, Tom Collins, G&T cổ điển, và nhiều loại khác nữa. Như vậy, gin sẽ luôn là một thành phần chủ chốt cho các bartender trên toàn thế giới.