Chào các bạn đến với chuyên mục Lịch sử Mỹ của dự án Lịch Sử Thế Giới. Chuyên mục này sẽ cung cấp các bài viết khám phá lịch sử và văn hóa của Mỹ, một cường quốc bậc nhất thế giới hiện nay. Trong bài viết hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về Tổng thống John Adam, vị tổng thống thứ hai của Hoa Kỳ, tiếp nối sau tổng thống George Washington. Bài viết này nằm trong series giới thiệu tổng thống Mỹ các đời.
Một nhiệm kỳ đầy áp lực
John Adam được bầu vào chức tổng thống năm 1976. Là người thứ hai bao giờ cũng khó. Mà lại còn là tổng thống thứ hai của một đất nước mới toanh như Hoa Kỳ, kế nhiệm một con người lỗi lạc và vĩ đại như tổng thống George Washington. Rõ ràng, Adam đã bị đặt vào một vị trí đầy thử thách và áp lực.
Nhưng có một điều nổi bật nơi ông, John Adam không phải lúc nào cũng hòa hợp với mọi người. Ông nổi tiếng là dễ nối cáu, và thường xuyên như vậy.
Adams cũng là lãnh đạo của một chính quyền đầy chia rẽ. Phó tổng thống thường xuyên bất hòa với ông, và rất nhiệt tình với điều ấy.
Tình huống này là kết quả của một quy định trong Hiến pháp lúc bấy giờ. Quy định ấy nói rằng người nhận được đa số phiếu bầu sẽ trở thành tổng thống. Người nhận được nhiều thứ hai sẽ là phó tổng thống.
Quy định này tạm ổn trong hai nhiệm kỳ đầu tiên. Washington đã giành ghế tổng thống, và Adams là phó tổng thống. Hai người thuộc về cùng một đảng chính trị, và có nhiều quan điểm chung.
Nhưng năm 1976, đối thủ của Adam là Thomas Jefferson lại làm phó tổng thống. Hai người tuy bình thường là bạn, nhưng trong chính trị lại là kẻ thù.

Tổng thống Adams ủng hộ quan điểm chính quyền liên bang nắm quyền lực để có thể bảo vệ quyền lợi của ngành thương nghiệp và sự phồn vinh của đất nước. Nhưng phó tổng thống Jefferson thì lại muốn giới hạn quyền lực của chính quyền liên bang. Kết quả khá rõ ràng, Adams và Jefferson thường xuyên xung đột.
Adams cũng phạm một sai lầm trong việc chọn lựa nội các, theo ý kiến các sử gia. Ông đơn giản giữ lại hầu hết nhân sự thời Washington, chủ yếu là để thỏa mãn các đối thủ chính trị của ông.
Nhưng về sau, Adams thấy rằng rất nhiều thành viên nội các cũng chống lại ông.
Sử gia John Ferling nói rằng tình cảnh của Adams như “nước đã tới cổ, và ông phải bắt đầu bơi ngược dòng.”
Khủng hoảng chính sách ngoại giao
Nổi bật nhất trong số các vấn đề cần giải quyết, Adams phải đối mặt với khủng hoảng chính sách ngoại giao. Sau Cách mạng Pháp, nước Anh liên minh với các nước khác tại châu Âu để chống lại Pháp. Họ không muốn tình trạng bất ổn lan đến đất nước của họ.
Tổng thống Adams đã hết sức cố gắng để giữ cho Mỹ không bị lôi vào cuộc chiến giữa Pháp và Anh. Nhưng Pháp không tin Mỹ, và mưu toan cắt đứt thương mại bằng cách bắt giữ các tàu của Mỹ.
Adams muốn giải quyết vấn đề trong hòa bình. Ông đe dọa sẽ có hành động quân sự, nhưng cũng gửi phái đoàn ngoại giao đến thương lượng với chính quyền Pháp.
Adams muốn “hòa khí trong danh dự” với Pháp. Tuy mất thời gian, nhưng cuối cùng ông cũng đạt được mục đích ấy.
Sử gia John Ferling nói rằng cuộc khủng hoảng ở châu Âu đã gây ra cho Adams “vô số những rắc rối”, nhưng ông đã giải quyết ổn thỏa.
Nhiều năm sau, Adams viết rằng “viên ngọc quý giá nhất trên vương miện của ông” chính là hòa bình đã đạt được với Pháp.

Gia đình của tổng thống John Adams
Dù vất vả với vị trí tổng thống, nhưng chuyện gia đình của Adams lại xuôi chèo mát mái.
Ông lớn lên ở vùng ngoại ô Boston, cha là một nông dân, đồng thời cũng là mục sư địa phương. Nhưng Adams chọn vào trường Havard và trở thành một luật sư.
John Adams là một luật sư giỏi, thậm chí còn là một trong những luật sư đắt khách nhất tại Boston. Thành công trong nghề nghiệp giúp ông vững vàng tài chính. Ông mua một căn nhà hai tầng khang trang, yên tĩnh tại Quincy, bang Massachusetts.

Adams cũng hạnh phúc trong hôn nhân. Tình cảm vợ chồng giữa ông và phu nhân Abigail là một trong những câu chuyện tình đẹp nhất của các đời tổng thống. Hai người thư từ qua lại thường xuyên trong suốt những năm xa cách. Đến nay người ta vẫn còn giữ được hơn 1000 bức thư. John và Abigail đều là những người có lòng yêu nước nồng nàn, hết sức ủng hộ cuộc Cách Mạng Mỹ.
Họ cũng có cùng quan điểm về vấn đề nô lệ. Không như nhiều gia đình giàu có khác tại Mỹ, đôi vợ chồng ấy không sở hữu nô lệ, và công khai phản đối hệ thống người áp bức người như vậy.
Cuộc bầu cử năm 1800
Tháng 11, 1800, hai ông bà John Adams dời đến Trụ sở Điều hành tại Washington D.C. Adams là tổng thống đầu tiên sống ở nơi mà ngày nay chúng ta gọi là Nhà Trắng.
Nhưng họ sẽ không ở đó lâu.
Adams đối mặt với một khó khăn lớn trong lần tái ứng cử nhiệm kỳ tiếp theo. Phó tổng thống của ông, Thomas Jefferson, vận động chống lại ông. Đảng của ông chia rẽ – nhiều người theo chủ trương Liên bang ủng hộ các ứng viên khác. Một số cử tri không thích các quyết định của vị tổng thống đương nhiệm – bao gồm việc xây dựng quân đội thường trực, tăng thuế, và giới hạn quyền di dân.
Bốn pháp lệnh ấy – gọi là Đạo luật Di dân và Nổi loạn – mở rộng thời gian di dân phải chờ đợi trước khi trở thành công dân Mỹ.
Các pháp lệnh ấy cho phép chính quyền ngăn cản công dân từ các quốc gia thù địch lưu trú không có lý do chính đáng trong thời gian chiến tranh.
Các điều luật ấy cũng cho phép tổng thống trục xuất công dân nước ngoài nếu ông tin rằng họ nguy hiểm.
Và cũng theo các điều luật ấy, chỉ trích tổng thống hoặc quốc hội là phạm tội.

Adams nói rằng Đạo luật này nhằm kiểm soát những người Mỹ ủng hộ Pháp. Nhưng nhiều chính khách tại thời điểm đó phản biện rằng các đạo luật ấy ảnh hưởng đến những người ủng hộ đảng đối lập.
Sử gia John Ferling nói rằng họ đúng, và cho biết thêm, Adams có thể đã dùng Đạo luật Lưu trú và Bạo loạn này để bảo vệ sự nghiệp chính trị của ông. Nhưng chúng thành ra lại phá hủy hình ảnh của ông trước công chúng.
Các đạo luật ấy lần đầu tiên làm dấy lên câu hỏi liệu các bang có quyền phớt lờ một đạo luật liên bang hay không nếu họ không đồng ý.
Tổng thống John Adams và Thomas Jefferson
Những người ủng hộ phó tổng thống Thomas Jefferson đã khéo léo sử dụng Đạo luật Lưu trú và Bạo loạn mà Adams đã phê duyệt để chống lại ông. Chiến dịch của Jefferson rêu rao rằng Adams đã nắm quá nhiều quyền lực trong vai trò tổng thống, rõ ràng ông muốn biến Mỹ thành một vương triều.
Cuộc bầu cử năm đó rối loạn chưa từng thấy trong lịch sử nước Mỹ. Một số người tự hỏi liệu đất nước có thể chuyển giao quyền lực một cách hòa bình được không.
Tuy nhiên, khi Jefferson giành chiến thắng thì Adams không phản đối. Ông trở về nông trang của mình tại Massachusetts.
Adams dành hầu hết thời gian nghỉ hưu cho việc viết lách. Ông bắt đầu trao đổi những bức thư dài với một người bạn cũ – cũng là cựu thù – Thomas Jefferson.
Hai người thảo luận chuyện gia đình, những ý tưởng về chính trị và tôn giáo, và lịch sử đất nước. Các bức thư ấy đều rất có ý nghĩa về mặt lịch sử lẫn cá nhân hai người. Adams và Jefferson là những người cuối cùng của thế hệ yêu nước ban đầu, những người đã khai sinh đất nước và đóng góp vào việc biên soạn Hiến Pháp Hoa Kỳ.
Ngày 4/6/1826, quốc khánh lần thứ 50, hai người bạn ấy, hai nhà yêu nước và hai cựu tổng thống của mỹ, chết cách nhau chỉ vài giờ.
Và đó là câu chuyện của chúng ta về John Adams, vị tổng thống thứ hai của nước Mỹ.
