Nền văn minh Minoan phát triển rực rỡ trong thời đại đồ đồng (khoảng 2000 – 1450 TCN) trên đảo Crete, phía đông Địa Trung Hải. Với nghệ thuật và kiến trúc độc đáo, cùng sự lan tỏa văn hóa trong khu vực biển Aegea, người Minoan đã đóng góp to lớn vào sự phát triển của nền văn minh Tây Âu.
Những nét đặc trưng của đảo Crete thời Minoan phải kể đến các quần thể cung điện được xây dựng như mê cung, các bức bích họa sống động mô tả cảnh nhảy bò và diễu hành, đồ trang sức bằng vàng tinh xảo, bình đá trang nhã, và cả đồ gốm với họa tiết sinh vật biển rực rỡ nữa.
Arthur Evans khám phá nền văn minh Minoan
Đầu thế kỷ 20, nhà khảo cổ học Sir Arthur Evans nghi ngờ dấu tích của một nền văn minh cổ đại trên đảo Crete thông qua những con dấu chạm khắc còn sót lại, khi đó được người Crete bản địa đeo như bùa hộ mệnh. Từ năm 1900 đến 1905, khi tiến hành khai quật tại Knossos, Evans khám phá ra những tàn tích rộng lớn, khẳng định cho các ghi chép cổ xưa, cả văn học và thần thoại, về một nền văn minh tinh vi trên đảo Crete. Đây cũng có thể chính là vị trí của mê cung huyền thoại và cung điện của Vua Minos. Chính Evans là người đặt ra thuật ngữ “Minoan” để chỉ vị vua huyền thoại của Thời đại đồ đồng này.
Quan sát và nhận thấy sự lớn mạnh rồi suy tàn của một nền văn hóa thống nhất trên đảo Crete, Evans chia Thời kỳ đồ đồng trên đảo thành ba giai đoạn chính, phần lớn dựa trên các phong cách đồ gốm khác biệt:
- Thời kỳ đồ đồng sớm hoặc Minoan sơ kỳ (EM): 3000-2100 TCN
- Thời kỳ đồ đồng giữa hoặc Minoan trung kỳ (MM): 2100-1600 TCN
- Thời kỳ đồ đồng muộn hoặc Minoan hậu kỳ (LM): 1600-1100 TCN
Sau này, phân loại trên được tinh chỉnh hơn bằng cách thêm các giai đoạn phụ được đánh số vào từng nhóm (ví dụ: MM II). Kỹ thuật xác định niên đại bằng carbon phóng xạ và hiệu chuẩn vòng cây giúp xác định ngày tháng chính xác hơn. Do đó, Thời kỳ đồ đồng sớm hiện nay bắt đầu vào khoảng năm 3500 TCN và Thời kỳ đồ đồng muộn vào khoảng năm 1700 TCN.
Ngoài ra, Platon cũng đưa ra một hệ thống phân chia khác, tập trung vào các sự kiện xảy ra tại vị trí các “cung điện” chính của người Minoan. Cách này chia lịch sử ra làm bốn thời kỳ:
- Tiền cung điện: 3000 – 2000/1900 TCN
- Cổ cung điện: 2000/1900 – 1700 TCN
- Tân cung điện: 1700 – 1470/1450 TCN
- Hậu cung điện: 1470/1450 – 1100 TCN
Nhưng ngày nay, cả hai cách phân loại thời kỳ này đều bị thách thức bởi khảo cổ học hiện đại. Những tiếp cận mới trong lịch sử và nhân học nói chung thiên về việc ủng hộ một hướng phát triển văn hóa đa tuyến hơn trên đảo Crete. Viễn cảnh này sẽ phức tạp hơn, bao gồm các cuộc xung đột, tình trạng bất bình đẳng giữa các khu định cư, đồng thời xem xét cả những khác biệt văn hóa bên cạnh những điểm tương đồng rõ ràng giữa chúng.